✨Bảo tàng Làng chài xưa

Bảo tàng nước mắm Làng chài xưa là một bảo tàng có vị trí ở Phan Thiết, Bình Thuận. Bảo tàng này trưng bày những sản phẩm, quá trình và lịch sử hình thành nước mắm, cũng như mục đích quảng bá văn hóa những làng chài biển làm mắm tại Phan Thiết. Đây cũng là bảo tàng nước mắm đầu tiên tại Việt Nam.

Xây dựng và thiết kế

Ý tưởng

Tiến sĩ tâm lý học Trần Ngọc Dũng là người lên kế hoạch đầu tư và xây dựng bảo tàng Làng chài xưa. Ông sinh ra và lớn lên ở cửa biển Cà Ty (phường Bình Hưng, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận). Trần Ngọc Dũng là người hiểu rõ văn hóa của làng chài quê mình. Bên cạnh đó, việc có nhiều năm học tập và nghiên cứu ở nước ngoài đã giúp ông có điều kiện tiếp cận sản phẩm, mô hình của nhiều nền văn hóa tiên tiến trên thế giới. Từ đó, ông hình thành ý tưởng xây dựng một sản phẩm du lịch ngay từ làng chài xứ biển quê hương mình.

Xây dựng

Để thực hiện ý tưởng, ông đã quyết tâm nghiên cứu và xây dựng sản phẩm "Làng Chài Xưa" tại Phan Thiết. Ông đã chi hơn 100 tỉ đồng cho việc nghiên cứu và xây dựng sản phẩm văn hóa này. Ông cho biết phải mất gần 3 năm để tái hiện huyền thoại văn hóa làng chài thành một vở diễn dài hơn 1 tiếng đồng hồ với khoảng 50 diễn viên người địa phương tham gia. Quá trình triển khai dự án cũng được cho là khó khăn. VIệc xây dựng bảo tàng đã phải thực hiện những công việc như việc xây dựng nhà hát nghệ thuật, bảo tàng nước mắm, khu ẩm thực địa phương, khu đặc sản làng nghề, thậm chí là đi tìm các nghệ nhân làm nước mắm Phan Thiết truyền thống, tìm con cháu các hàm hộ xin từng mảnh giấy, tư liệu để làm loại nước mắm Phan Thiết. Ngay cả công đoạn thiết kế chiếc tĩn (chum) đựng nước mắm mang phong cách xưa cũng được cho là "không hề giản đơn". Bảo tàng nước mắm Làng chài xưa được thiết kế với phong cách hiện đại, có diện tích gần 2.000m², được chia thành 14 không gian, dùng hình ảnh, hiện vật và ánh sáng tái hiện 300 năm làng chài Phan Thiết xưa.

Du khách tới đây có thể đóng vai làm dân chài lưới, làm muối, thăm phố cổ Phan Thiết, ghé nhà hàm hộ (đại gia nước mắm), khám phá cách người dân làng chài phát hiện ra mắm nước từ việc ướp giữ cá, tìm hiểu tên gọi nước mắm ngày xưa, tìm hiểu lý do có tên gọi "nước mắm" như ngày nay. Bảo tàng cũng lưu giữ rất nhiều hiện vật về cuộc sống làng chài. Ông Nguyễn Anh, nhà sưu tầm và nghiên cứu về Phan Thiết xưa cho biết: "Có thể nói, đây không chỉ là một công trình nghệ thuật mà còn như một "bảo tàng" cung cấp nhiều thông tin và hình ảnh xưa quý giá về lịch sử hình thành làng chài Phan Thiết - Mũi Né xưa, giúp cho giới trẻ hiểu hơn về lịch sử đáng tự hào của quê hương Phan Thiết". Báo điện tử của thông tấn xã Việt Nam cho biết "dự án vừa bảo tồn được bản sắc văn hóa truyền thống, vừa khuyến khích các làng nghề phát triển; tạo không gian phù hợp cho giới trẻ vừa tham quan tìm hiểu, vừa học được nhiều điều bổ ích về những giá trị tốt đẹp của con người và làng nghề nơi đây." Trong hai năm 2017 và 2018, lượng du khách đến Bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa tăng từ 200.000 đến 400.000 lượt khách. Tuy vậy, khi dịch COVID-19 bùng phát, lượng khách ghé thăm bảo tàng đã giảm hẳn. Ông Trần Ngọc Dũng đã chuyển đổi, đưa sản phẩm nước mắm Tĩn lên sàn thương mại điện tử.