✨Bò nướng lá lốt

Bò nướng lá lốt (còn gọi là bò lá lốt, thịt bò nướng lá lốt hoặc bò cuốn lá lốt) là một món ăn của Việt Nam có xuất xứ và thịnh hành ở vùng Nam Bộ, với nguyên liệu chính gồm thịt bò xay nhuyễn được cuốn trong lá lốt rồi sau đó chế biến theo phương pháp nướng, có thể kèm theo cả mỡ chài. Bên cạnh đó, các loại rau sống ăn kèm với món ăn cũng rất phong phú, từ xà lách, húng quế, diếp cá, chuối chát, dưa leo cho đến khế, tất cả đều được cuốn chung với bánh tráng và chấm cùng mắm nêm. Đây là món ăn thường xuyên xuất hiện trên bàn nhậu và cũng có thể dùng làm phần nhân trong một số loại bánh, đồng thời còn là thành phần không thể thiếu của bò bảy món rất được nhiều người ưa chuộng.

Nguồn gốc

Theo The Sydney Morning Herald, món ăn có nguồn gốc từ miền Nam Việt Nam này thực chất lại có khởi thủy ở khu vực Trung Đông. Từ xa xưa, những đầu bếp tại khu vực này đã có phong tục cuộn thịt bò, gạo và các loại rau tẩm gia vị khác vào trong lá nho để chế biến thành món dolma. Sau khi các thương nhân Trung Đông đặt chân đến vùng Bengal thuộc Ấn Độ vào thế kỷ thứ 9, phong tục này dần được truyền bá lại cho những đầu bếp địa phương. Kế đến, người Ấn Độ bắt đầu trao đổi buôn bán ở Đông Nam Á rồi một lần nữa mang công thức chế biến món ăn đến khu vực này. Tại Việt Nam, do cây nho không có điều kiện phát triển tốt nên người dân nơi đây đã dùng lá lốt để thay thế. Mặc dù vậy, Anh Minh từ VTC News lại cho rằng lời giải thích trên có vẻ chưa chính xác vì món dolma có cách chế biến và hương vị không giống với bò nướng lá lốt. Vào thập niên 1930, một Pháp Kiều gốc Ấn tên Adams Henri đã cùng vợ mình là bà Huỳnh Thị Quế thành lập một quán ăn kinh doanh bảy món làm từ thịt bò, trong đó có bò nướng lá lốt. – sau đó chờ khoảng vài chục phút để gia vị ngấm hết vào thịt. Tuy nhiên, một số công thức cũng cho phép trộn thêm thịt lợn xay vào để món ăn không bị khô và ngán, cũng như cho thêm mỡ chài. Bên cạnh đó, lá lốt dùng trong món này được lặt rời, nếu là lá héo thì càng tốt vì dễ cuộn. Tiếp theo, múc một muỗng thịt vừa ướp đặt lên mặt sau của lá lốt, phía màu xanh thẫm ở bên ngoài, từ từ cuộn tròn rồi dùng đầu cuống ghim lại hoặc xiên cố định nhiều cái bằng xiên tre.

Người chế biến có thể nướng bò lá lốt theo hình thức nướng lò, cho vào nồi chiên không khí hoặc chiên bằng dầu ăn, mặc dù nhiều ý kiến cho rằng món ăn sẽ ngon nhất khi nướng trên than hoa. Trước khi nướng, cần phết một lớp nhẹ dầu ăn lên vỉ nướng hoặc lá lốt để không bị khô, cháy. Ngoài ra, trong quá trình nướng người chế biến cũng cần trở hai mặt, Dưới sức nóng của lửa than, mỡ chài sẽ tuôn rỉ rả, thấm vào thịt, trào ra ngoài rồi sau đó lại thấm ngược vào trong. Món ăn này chỉ thật sự đạt yêu cầu nếu phần lá lốt co lại và bám sát vào thịt. Sau khi hoàn thành công đoạn nấu nướng, bò lá lốt sẽ được rắc đậu phộng giã nhỏ (có thể thay bằng hạt điều và ớt tươi cắt nhỏ nếu ăn cay được) và phết thêm chút mỡ hành sau đó dọn ra cùng với bún hoặc bánh hỏi, húng quế, giá sống, thơm, chuối chát và dưa leo... Bên cạnh nó, người ta cũng có thể ăn bò nướng lá lốt cùng với cơm, phở, bún nước hoặc bún chấm. Đặc biệt, nên dùng bò nướng lá lốt khi còn nóng vì nếu để nguội sẽ mất đi hương vị hấp dẫn vốn có. Hơn nữa, bò nướng lá lốt cũng là một trong những món ăn không thể thiếu trong bò bảy món rất được nhiều người ưa chuộng. Ngoài ra, nó cũng có một số biến tấu khác như chả lá lốt hoặc chả xương sông lá lốt, tuy nhiên lại sử dụng thịt lợn thay vì thịt bò.

Ảnh hưởng và đón nhận

Sự phổ biến

Dù ít được vinh danh và nhắc đến nhiều như những món ăn truyền thống khác của Việt Nam, song bò nướng lá lốt vẫn chiếm được cảm tình của không ít thực khách trong và ngoài nước. Món ăn này trải rộng khắp mọi miền Việt Nam, từ mâm cơm hằng ngày, những hàng ăn vặt vỉa hè cho đến trên các bàn nhậu. Ngoài ra, món ăn này cũng có mặt ở một số thành phố của Úc, chẳng hạn như Sydney, Melbourne và Brisbane. Ben Groundwater của The Sydney Morning Herald nhận định rằng món ăn này là "một trong những điều tuyệt vời nhất thế gian". Một bài đăng trên South China Morning Post đã liệt kê bò nướng lá lốt vào danh sách "Những món ăn thơm ngon của miền Bắc Việt Nam có thể bạn chưa biết", trong khi trang ẩm thực TasteAtlas đưa nó vào bảng xếp hạng những món thịt xay ngon nhất thế giới. Vào năm 2012, trang mạng VirtualTourist đã đưa Thành phố Hồ Chí Minh vào tốp 10 địa danh có thức ăn đường phố ngon nhất, đồng thời xướng tên món bò nướng lá lốt trong danh sách này. Thu Phương từ báo Tổ quốc cho biết "Dù chỉ là một món ăn đơn giản, được tạo nên từ những nguyên liệu bình dân, song bò nướng lá lốt lại trở thành một trong những ngôi sao sáng của ẩm thực được phố Việt Nam". Trong một bài viết trên Thanh Niên, cây bút Tạ Tri cho rằng đây là món ăn bổ dưỡng, dễ làm nhưng khó hoàn hảo. Mặc dù vậy, bò nướng lá lốt vẫn xuất hiện trong danh sách "45 món ăn tệ nhất của Việt Nam" do TasteAtlas tổ chức bình chọn.

Vấn đề khác

Báo giới đã nhiều lần đề cập đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm liên quan đến bò nướng lá lốt. Theo đó, một số quán ăn sẵn sàng sử dụng những thứ thịt tạp nham, ôi thiu và ướp phẩm màu để chế biến thành một món ăn thơm ngon, hấp dẫn, qua mắt khách hàng bằng cách ướp khử mùi và ngụy tạo thành thịt bò "thuần". Thực trạng này không chỉ có ở các hàng quán vỉa hè mà còn xuất hiện trong cả những quán ăn sang trọng. Dù nhận thức được điều đó, song một số người vẫn bất chấp tiêu thụ những loại thịt ấy. Mặt khác, việc thưởng thức bò lá lốt không cẩn thận cũng có thể dẫn đến nguy cơ hóc dị vật, đặc biệt là tăm xỉa răng dùng để xiên món ăn này.