✨Lời người ra đi

"Lời người ra đi", hay còn có tên gọi "Rằng kháng chiến còn trường kỳ", là một ca khúc thuộc dòng nhạc cách mạng và nhạc trữ tình Việt Nam được sáng tác bởi nhạc sĩ Trần Hoàn vào năm 1950. Bài hát nói về câu chuyện tình của nhạc sĩ khi phải chia tay vợ mình để thực hiện nhiệm vụ công tác mới. Tuy nhiên, trong các vùng kháng chiến ở Việt Nam, bài hát bị hạn chế đến cấm phổ biến do bị cho là "ủy mị".

Khi phổ biến bài hát tại miền Nam Việt Nam dưới hai chính thể Quốc gia Việt Nam và Việt Nam Cộng hòa, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã sửa lời của ca khúc, thậm chí cũng có ý kiến cho rằng ông là đồng tác giả cùng nhạc sĩ Trần Hoàn. Bài hát sau này đã được nhiều ca sĩ ở Việt Nam thể hiện, thu âm ở nhiều thời kỳ, được nhiều người Việt yêu thích.

Hoàn cảnh ra đời

Vào năm 1950, nhạc sĩ Trần Hoàn chuyển công tác về Hải Phòng, sau khi cưới vợ là Thanh Hồng. Ông khi đó tình cờ đọc được bài thơ "Em vẫn đợi anh về" của Konstantin Mikhailovich Simonov và từ đó có cảm xúc, sáng tác nên nhạc phẩm, lấy tên là "Rằng kháng chiến còn trường kỳ",

Bài hát ban đầu có 3 lời và được cho là hợp với tâm trạng của người lính Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Điều này làm Trần Hoàn phải chấp nhận vì "ảnh hưởng đến dũng khí chiến đấu của quân và dân ta [Việt Nam Dân chủ Cộng hòa] lúc đó" và bị cho là "không được tự do triệt để trong sáng tạo".

Phổ biến tại miền Nam Việt Nam

Bài hát này còn được phổ biến cả vào miền Nam Việt Nam, vùng thuộc quyền kiểm soát của Pháp lúc bấy giờ và sau này là Việt Nam Cộng hòa. Trong một bản in vào năm 1954, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã sửa lời ca khúc cho phù hợp với tình hình miền Nam Việt Nam lúc đó, ngoài ra cũng ghi chung tác giả với Trần Hoàn và có một số ý kiến cho rằng, phải ghi chung như vậy để dễ xuất bản ở miền Nam. Cuốn Ca từ trong âm nhạc Việt Nam đã in nhan đề bài hát gốc là "Rằng kháng chiến còn trường kỳ" cùng lời ca gốc; ngoài ra lời bài hát bị sửa được đặt dưới nhan đề "Lời người ra đi". Bài hát được cho là cũng được nhiều binh lính của Quốc gia Việt Nam và Việt Nam Cộng hòa hát mỗi khi buồn tình. "Lời người ra đi" đã được thu âm ở miền Nam Việt Nam qua các giọng ca của Nguyễn Hữu Thiết, Ngọc Cẩm, Khánh Ly,...

Đón nhận và trình diễn sau 1975

Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, trong một lần vào công tác ở Đồng bằng sông Cửu Long, nhạc sĩ Trần Hoàn tỏ ra ngạc nhiên khi nhiều người ở khu vực này đã thuộc bài hát "Lời người ra đi" của ông, gọi ông là tác giả ca khúc. "Lời người ra đi" cũng đã được nhiều ca sĩ thể hiện trong giai đoạn này, mà Bảo Yến được xem là một trong những người thể hiện thành công; đồng thời được nhiều thế hệ khán giả yêu thích. Tú Ngọc và cộng sự (2000) trong cuốn Âm nhạc mới Việt Nam – tiến trình và thành tựu đã nhận xét nhạc phẩm này "không chết", "tự tìm lối rẽ".

Khi nhạc sĩ Trần Hoàn qua đời năm 2003, "Lời người ra đi" được chọn làm tên cho một đêm nhạc tưởng niệm nhạc sĩ ở Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2013, trong một đêm nhạc mừng Ngày thương binh liệt sĩ ở Việt Nam, "Lời người ra đi" đã được Vân Khánh trình bày trong một chương chủ đề về cuộc kháng chiến chống Pháp ở nước này. Vào năm 2021, trong một chương trình kỷ niệm 46 năm thống nhất Việt Nam, hai nghệ sĩ Thanh Ngân và Trọng Phúc đã thể hiện một bản tân cổ giao duyên dựa trên ca khúc này và được Hoàng Song Việt viết lời.