nhỏ|Hình 1: Cấu trúc của một loại Synapse thường gặp. Synapse còn được gọi là điểm tiếp hợp thần kinh là cấu trúc tiếp xúc giữa các neuron với nhau hoặc giữa neuron với cơ quan phản ứng. Đây là điểm nối giữa các sợi thần kinh giống như điểm nối giữa các đường dây điện, qua đó mà luồng xung thần kinh có thể từ trung ương thần kinh lan truyền đến các cơ quan phản ứng, hoặc từ neuron này sang neuron khác.

Lược sử thuật ngữ

Từ lâu, các bác sĩ cũng như những nhà nghiên cứu sinh lý học người đã cho rằng dây thần kinh của người không thể rất dài mà lòng vòng trong cơ thể được. Trước đó lâu hơn nữa, các nghiên cứu (trên giải phẫu ếch chẳng hạn) cũng đã chứng tỏ mỗi sợi thần kinh có chỗ xuất phát và điểm đến. Bởi vậy các sợi thần kinh phải có chỗ nối nào đấy.

Khoảng gần cuối thế kỷ XIX, nhà sinh lý thần kinh học Tây Ban Nha là Santiago Ramón y Cajal giả thuyết rằng các tế bào thần kinh (tức neuron) không thể liên tục trên khắp cơ thể nhưng vẫn kết nối và giao tiếp với nhau. Sau đó, người ta xác nhận có kết nối và giao tiếp như thế, gọi là "Synapse". Thuật ngữ này bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp là συνάψις (Synapseis) có nghĩa là "kết hợp" và ἅπτειν là "buộc" - được giới thiệu vào năm 1897 bởi nhà thần kinh học người Anh Charles Sherrington trong Sách giáo khoa Sinh lý học của Michael Foster, xuất bản ở London, nhưng thực sự được đề xuất bởi học giả người Anh Arthur Woollgar Verrall.

Synapse giữa tận cùng sợi trục neuron với thành mạch máu (axosecretory).

Synapse giữa tận cùng sợi trục neuron này đến khoảng giữa sợi trục của neuron khác (axoaxonic).

Synapse giữa các Synapse ở sợi trục này với sợi trục khác (axodendritic).

Synapse giữa tận cùng sợi trục neuron với xoang gian bào (axo extracellular)

Synapse giữa các tận cùng sợi trục neuron với nhau (axodendritic).

Cơ chế hoạt động

Cơ chế chung

Cơ chế hoạt động của Synapse như thế nào để xung thần kinh có thể lan truyền được trong toàn bộ cơ thể, ở tất cả các loại khác nhau là rất phức tạp và chưa được khám phá hết. Tuy nhiên, vào khoảng gần cuối thế kỷ XX, các nhà khoa học đã nắm vững cơ chế của Synapse hoá học, trong đó xung thần kinh ở dạng điện động được truyền qua Synapse nhờ chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitter) mà Sinh học phổ thông còn gọi là chất trung gian thần kinh.

Vai trò trong trí nhớ

nhỏ|Hình 4: Synapse giữa sợi trục của neuron này với sợi nhánh của neuron kia Do sự "tích tụ" nói trên, Synapse đóng vai trò nhất định trong sự hình thành trí nhớ. Khi các chất dẫn truyền kích hoạt các thụ thể tương thích ở khe Synapse, thì kết nối giữa hai tế bào thần kinh được tăng cường; và khi nhiều tế bào thần kinh cùng hoạt động thì dẫn đến quá trình gọi là điện thế hóa dài hạn (long-term potentiation, viết tắt: LTP). Nghĩa là neuron sau Synapse có thể điều chỉnh cả chức năng và số lượng thụ thể của nó. Những thay đổi tín hiệu sau Synapse này thường liên quan đến thụ thể N-methyl-d-aspartic acid receptor (NMDAR) tác động tới LTP và có thể ảnh hưởng tới trầm cảm do dòng Ca⁺⁺ vào.