Lễ hội Ramưwan của đồng bào Chăm theo đạo Hồi giáo Bà ni (viết tắt là đồng bào Chăm Bà ni) còn gọi là Ramadan (hay tháng chay - niệm), được ví như là Tết cổ truyền mang đậm sắc thái riêng của đồng bào Chăm Hồi giáo Bà ni, nên còn được gọi là “Lễ hội” hay “Tết” diễn ra vào ngày đầu tháng thứ 9 theo lịch Hồi giáo và kéo dài trong một tháng (tức không có ngày cố định, thường rơi vào khoảng từ tháng 3 đến tháng 6 dương lịch hằng năm). Năm 2024, lễ hội rơi vào tháng 3 dương lịch (từ ngày 11/3).
Độc đáo Lễ hội Ramưwan
Ðồng bào Chăm Bà ni thực hiện lễ tảo mộ, một nghi thức không thể thiếu trong Lễ hội Ramưwan
Lễ hội Ramưwan của đồng bào Chăm theo đạo Hồi giáo Bà ni (viết tắt là đồng bào Chăm Bà ni) còn gọi là Ramadan (hay tháng chay - niệm), được ví như là Tết cổ truyền mang đậm sắc thái riêng của đồng bào Chăm Hồi giáo Bà ni, nên còn được gọi là “Lễ hội” hay “Tết” diễn ra vào ngày đầu tháng thứ 9 theo lịch Hồi giáo và kéo dài trong một tháng (tức không có ngày cố định, thường rơi vào khoảng từ tháng 3 đến tháng 6 dương lịch hằng năm). Năm 2024, lễ hội rơi vào tháng 3 dương lịch (từ ngày 11/3).
Lễ hội gắn liền với các hoạt động thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, hướng về gia đình, tổ tiên, đặt đạo hiếu lên hàng đầu. Ðây là dịp để người thân quây quần bên nhau, những người con ở xa quê trở về làng cùng hòa trong không khí vui đón lễ hội, cầu xin bình an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Những ngày cận lễ hội, không khí chuẩn bị tại các làng Chăm Bà ni rất nhộn nhịp; đường làng, ngõ xóm được trang trí rực rỡ cờ hoa. Các gia đình cũng tất bật với việc trang hoàng nhà cửa, gói bánh, ép cốm… Hiện nay, các công trình giao thông, cổng thôn, chợ làng, nhà sinh hoạt cộng đồng… được xây dựng khang trang, mọi người phấn khởi khi diện mạo các vùng nông thôn ngày càng tươi sáng, chất lượng đời sống của bà con ngày càng nâng cao theo hướng đến văn minh, hiện đại. Sư cả Châu Minh Hương, Chủ tịch Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bà ni tỉnh Ninh Thuận cho biết: “Ramưwan năm nay đồng bào rất phấn khởi. Hy vọng năm mới mưa thuận gió hòa, vụ mùa thuận lợi, mọi gia đình bình yên, sung túc”.
Lễ hội Ramưwan có ba phần cơ bản, gồm: Lễ tảo mộ, lễ cúng gia tiên và lễ tịnh chay tại các chùa Hồi giáo theo đạo Bà ni và thánh đường Hồi giáo (Islam). Trong đó, lễ tảo mộ là phần khởi đầu, cũng là phần quan trọng nhất.
Lễ tảo mộ diễn ra trong ba ngày. Ngày đầu, bà con tảo mộ ở những nơi xa nhà; ngày thứ hai và thứ ba tảo mộ ở những chỗ gần nhà hơn và thường thực hiện trước buổi lễ chính vài ngày. Trong lễ tảo mộ, các gia đình mặc trang phục truyền thống, mang theo lễ vật đi đến các nghĩa trang của cộng đồng mình để cúng viếng.
Ðồng bào Chăm Bà ni quan niệm tảo mộ là nghi thức mời Tổ tiên về ăn Tết, việc tảo mộ ở chỗ xa trước, làm lễ mời trước để ông bà chôn cất ở nơi xa có thời gian đi về nhà, kịp với ông bà chôn cất gần nhà.
Ðồ cúng được bày biện khá đơn giản, gồm: Trầu cau được têm sẵn, thuốc, nước uống và bánh, sau đó, mọi người thành kính ngồi thành vòng tròn quanh mộ theo từng dòng tộc. Lúc này, Thầy Char là người chủ lễ cúng bắt đầu thực hiện nghi thức cầu kinh Coran bằng tiếng Ả Rập, còn các vị phụ tế thì vẩy nước thánh lên từng viên đá (bia mộ) với ý nghĩa tẩy uế, làm cho người chết được mát mẻ, sạch sẽ, thanh khiết hơn, tiếp đó đọc kinh, cúng bái rước tổ tiên về nhà ăn Tết… Lễ tảo mộ tại các nghĩa trang là dịp mà mọi người ở xa quay về quê hương gặp người thân, bạn bè để hàn huyên, chúc sức khỏe lẫn nhau. Lễ tảo mộ cũng thu hút nhiều du khách thập phương đến tham dự, bởi đây là một sự kiện văn hóa độc đáo của người Chăm theo đạo Bà ni, Islam nói riêng ở tỉnh Ninh Thuận.
Sau Lễ tảo mộ, các gia đình người Chăm về nhà cúng gia tiên theo phong tục truyền thống và mở tiệc thân mật khoản đãi khách, bạn bè. Con cháu sum họp đông đủ cùng với lễ vật theo phong tục để dâng cúng, mời ông bà, tổ tiên về chung vui cùng gia đình.
Ðồng bào Chăm Bà ni chỉ lập bàn thờ tại nhà trong hai ngày, sau đó rước ông bà tổ tiên vào chùa đến hết mùa Ramưwan. Trong thời gian này, các làng tổ chức mở hội tại sân vận động, vài trăm người tề tựu cùng nhau hát, múa những vũ điệu truyền thống của cộng đồng mình.
Chiều tối ngày 1/9 (lịch Hồi giáo), các vị chức sắc Hồi giáo Bà ni vào chùa và các Ban Hakem (theo Hồi giáo Islam) thì vào thánh đường để thực hiện nghi lễ Tháng tịnh chay.
Hội đồng sư cả của làng Bà ni thường có 13 người, theo thứ tự gồm: một người chức sắc Sư cả, sáu người Muncụ, một người Muntân, một ông Tiếp, hai ông Tình và hai ông Chang cùng bước vào chay tịnh trong Tết Ramưwan (không ăn uống từ 5 giờ sáng đến 5 giờ chiều) trong thời gian 5 ngày tại chùa Bà ni.
Trong tháng Ramưwan, các vị chức sắc Bà ni và mọi người sinh hoạt tại chùa, chỉ được phép ăn uống khi mặt trời đã lặn (trừ phụ nữ có thai, trẻ em, người già, ốm đau).
Người Chăm Bà ni quan niệm thực hiện Tháng tịnh chay là làm cho thể xác, tinh thần trong sạch, chế ngự những ham muốn tầm thường, hướng tới cuộc sống chân thiện mỹ, đoàn kết cộng đồng, dân tộc. Riêng cộng đồng người Chăm theo Hồi giáo Islam sẽ thực hiện nghi thức chay tịnh tại thánh đường kéo dài một tháng.
Với nét đặc trưng của yếu tố dân tộc luôn quyện chặt với yếu tố tôn giáo, với nhiều luật tục, lễ nghi mang đậm nét tín ngưỡng tôn giáo dân gian và văn hóa truyền thống của cộng đồng, cho nên lễ hội Ramưwan đã thu hút nhiều du khách đến Ninh Thuận để tìm hiểu văn hóa, tín ngưỡng độc đáo của dân tộc Chăm, cùng chung vui và chúc nhau một năm mới vạn sự như ý.
Nguồn trích dẫn
Bài viết được trích dẫn từ:
- Nguồn: Báo Nhân dân
- Cre: Nguyễn Trung
Xem chi tiết bài viết gốc ở đường link bên dưới...
