✨Công xã Paris

Công xã Paris

nhỏ|250x250px|Một thông báo của Công xã Công xã Paris (tiếng Pháp: La Commune de Paris) là một chính quyền điều hành Paris trong một khoảng thời gian ngắn, từ ngày 18 tháng 3 đến ngày 28 tháng 5 năm 1871. Công xã được mô tả là một vụ bạo loạn hoặc sự thiết lập chính quyền theo chủ nghĩa xã hội hiện đại, tùy theo tư tưởng của người bình luận.

Theo nghĩa đen, Công xã Paris chỉ là cơ quan hành chính địa phương (hội đồng của một xã) đã nắm quyền điều khiển Paris trong vòng hai tháng mùa xuân năm 1871. Tuy nhiên, với những điều kiện khi thành lập, những quy định gây tranh cãi và kết thúc đẫm máu đã làm cho nó trở thành sự kiện chính trị quan trọng vào thời đó.

Hoàn cảnh ra đời của Công xã

nhỏ|198x198px|Bàn luận về [[Chiến tranh Pháp-Phổ|chiến tranh trong 1 quán cà phê Paris, The Illustrated London News ngày 17/9/1870]] Cuối tháng 6 năm 1870, Đệ Nhị Đế chế Pháp lâm vào thời kỳ khủng hoảng. Cũng mùa hè năm 1870, nước Pháp gây chiến với Phổ. Do chỉ huy yếu, thua kém về vũ khí, chiến lược sai lầm... Pháp nhanh chóng bị Phổ đánh bại. Tháng 9 năm 1870, hoàng đế Napoléon III thất trận ở chiến trường Sedan phải đầu hàng thủ tướng nước Phổ Otto von Bismarck. Ngày 4 tháng 9, nhân dân Paris nhận được tin, tự phát nổi dậy, tràn vào Điện Bourbon, hô lớn: "Phế truất hoàng đế", "Cộng hòa muôn năm". Chiều ngày hôm đó, chính phủ lâm thời được thành lập mang tên Chính phủ vệ quốc. Tướng Louis Jules Trochu, một người có tư tưởng bảo hoàng, nguyên thống đốc Paris, được cử làm Bộ trưởng Bộ chiến tranh và đứng đầu chính phủ mới.

Quân đội Phổ, sau chiến thắng ở trận Sedan, tiếp tục tiến về Paris. Khi thủ đô bị vây hãm vào gần cuối tháng 9, thành phố vẫn còn 246.000 vệ binh và thủy quân cùng 125.000 vệ quốc quân. Chính phủ tổ chức thêm 200 tiểu đoàn vệ quốc quân, cộng với 60 tiểu đoàn vốn có từ thời Đệ nhị đế chế. Lực lượng này bao gồm chủ yếu các thợ thủ công và công chức nhỏ. Trong khi đó, quân đội Pháp vẫn tiếp tục thua cuộc. Ngày 27 tháng 10, 15 vạn quân Pháp ở thành Metz do tướng François Achille Bazaine chỉ huy đầu hàng. Nhân dân Paris với quyết tâm cố thủ, phản đối việc chính phủ mới đàm phán với phía Phổ, tập trung trước tòa thị chính hô lớn: "Đả đảo Trochu! Không đàm phán!". Adolphe Thiers trở thành Thủ tướng và Jules Favre tiếp tục giữ chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao. Ngày 28 tháng 2, Thiers gặp Bismarck và ký kết các điều khoản hòa ước:

  • Nước Pháp bồi thường chiến phí 5 tỷ franc.
  • Các pháo đài Paris bị quân Đức chiếm đóng cho tới khi Pháp nộp 500 triệu franc đầu tiên.
  • Lãnh thổ phía Đông bị chiếm đóng cho tới khi Pháp hoàn thành hết khoản bồi thường.
  • Alsace và một phần ba Lorraine thuộc về Đức.
  • Quân Phổ vào chiếm đóng Paris.

Phản đối hòa ước, trước ngày quân đội Phổ tiến vào Paris, dân chúng và vệ quốc quân đã chiếm 227 khẩu đại bác và súng liên thanh chuyển về Montmartre và Belleville. Trước sự chống cự này, quân đội Phổ chỉ chiếm một phần Paris và ở lại trong 62 giờ đồng hồ. Ngày 15 tháng 2, 215 trong tổng số 270 tiểu đoàn vệ quốc đã thành lập Liên minh Quân đội Vệ quốc, đứng đầu là Ủy ban Trung ương Vệ quốc. Ủy ban này gồm đại biểu ở tất cả các đơn vị, có cả những người xã hội và những hội viên của Quốc tế thứ nhất. Ngày 24 tháng 2, Ủy ban tổ chức cuộc tuần hành trước nhà tù Bastille để kỷ niệm Đệ nhị Cộng hòa.

Ngày 26 tháng 3, bầu cử Hội đồng Công xã được tiến hành và ngày 28, kết quả được công bố. Trong số 85 đại biểu trúng cử, có 25 công nhân, 15 đại biểu thuộc tầng lớp tư sản trúng cử nhưng sớm từ chức sau đó. Phần còn lại gồm các bác sĩ, nhà báo, giáo viên, công chức... Khoảng gần 30 đại biểu của Hội đồng Công xã là hội viên của Quốc tế thứ nhất và cũng có cả những người ngoại kiều gốc Nga, Ba Lan, Hungary. Cuối tháng 3, do ảnh hưởng của Công xã Paris, nhiều cuộc khởi nghĩa khác cũng nổ ra ở Marseilles, Lyon, Toulouse,...

Sắc lệnh đầu tiên của Công xã là bãi bỏ quân đội thường trực và bộ máy cảnh sát cũ. Việc giữ an ninh được thay bằng lực lượng công nhân có vũ trang. Chính quyền của giai cấp công nhân cũng được thành lập. Cơ quan tối cao của nhà nước là Hội đồng Công xã có vai trò lập pháp và tổ chức 10 ủy ban chịu trách nhiệm về hành pháp. Mỗi ủy ban này do 1 ủy viên của Hội đồng Công xã làm chủ tịch. Công xã cũng ra sắc lệnh tách nhà thờ khỏi hoạt động của nhà nước, giới [tăng lữ] không can thiệp vào công việc của chính quyền và [ngân sách tôn giáo] bị hủy bỏ. Tất cả tài sản của các giáo hội trở thành tài sản quốc gia, giáo dục cũng tách khỏi nhà thờ. Để tuyên truyền trong hoàn cảnh bị bao vây, Công xã Paris còn sử dụng khinh khí cầu rải truyền đơn tới các vùng nông thôn.

Trong khi đó, quân đội Phổ và quân đội Versailles vẫn tiếp tục bao vây Paris. Chính phủ Versailles cùng một số báo chí đưa nhiều tin bất lợi cho Công xã Paris, như Công xã sẽ tiêu diệt tất cả các quyền sở hữu. Nhiều nông dân lo ngại chính quyền của Công xã Paris.

Các chính sách kinh tế

Công xã Paris quyết định giao cho công nhân quản lý các xí nghiệp, công xưởng mà giới chủ đã bỏ khỏi Paris. Còn những xưởng mà người chủ vẫn ở lại, Công xã quản lý thông qua việc kiểm soát tiền lương. Các Ủy ban Lao động được thành lập chịu trách nhiệm về sản xuất và đời sống công nhân. Với những nhà máy vẫn còn giới chủ, Công xã đưa ra lệnh cấm hình thức cúp phạt, cấm làm đêm trong các xưởng bánh mì. Chế độ ngày làm 8 tiếng cũng được đề ra nhưng chưa kịp thực hiện. Mức lương của các viên chức bị hạ xuống, trong khi của công nhân được tăng lên. Đến tháng 5, Công xã ban hành đạo luật quy định giá bánh mỳ, thịt bò, cừu. Nhiều công dân nghèo rời nhà mình tới sống tại các dinh thự của những quý tộc, tư sản bỏ trốn.

Về giáo dục, Công xã Paris thành lập hệ thống giáo dục thống nhất, tách khỏi nhà thờ, thay thế các tăng lữ bằng tầng lớp giáo viên mới. Một sắc lệnh quy định giáo dục bắt buộc và miễn phí. Ngày 12 tháng 5, hai trường chuyên nghiệp được thành lập. Chịu trách nhiệm các nhiệm vụ này là Ủy ban Giáo dục. Tương tự, Hội Nghệ sĩ đứng ra quản lý các rạp hát, kinh doanh nghệ thuật bị cấm.

Chiến tranh bảo vệ Công xã

Thành viên Công xã Paris bị xử tử Sau ngày 18 tháng 3, quân đội chính phủ Versailles hầu như tan rã. Về Versailles, Adolphe Thiers dần tập hợp lại được 12 ngàn quân. Cuối tháng 3, khi những cuộc nổi dậy ở các tỉnh thất bại, quân đội tập trung lại Paris và lên tới con số 65 ngàn. Trong khi đó, lực lượng của Công xã ban đầu khoảng 100 ngàn người, về sau tăng lên tới 200 ngàn. Nhưng trong số này chỉ có khoảng 20 đến 30 ngàn đã được luyện tập. Về vũ khí, tuy Công xã có được 1740 khẩu đại bác, nhưng do không có pháo thủ, một số bị phá hủy nên chỉ sử dụng được 320 khẩu. Quân đội Công xã cũng được trang bị hơn 400 ngàn súng trường.

Ngày 2 tháng 4, quân Versailles bắt đầu tấn công thành phố Paris. Quân Công xã nhanh chóng thua cuộc do tổ chức yếu, kỷ luật kém, sử dụng pháo không hiệu quả... Trong tháng 4 và 5, quân Versailles đã chiếm được phần lớn các pháo đài phía tây và nam thành phố. Từ giữa tháng 4, Paris liên tiếp bị bắn phá. Nhiều người của chính phủ Versailles thâm nhập vào hàng ngũ Công xã, tham gia cả Bộ Tổng tham mưu. Lực lượng tình báo này đã cho phá hủy một xưởng đúc đạn, lấy các bản đồ quân sự và tổ chức mở cửa thành Paris cho quân đội Versailles tiến vào.

Vào khoảng thời gian đang diễn ra cuộc chiến, ngày 10 tháng 5 năm 1871, Adolphe Thiers chính thức ký với Bismarck hòa ước nhượng Alsace và một phần Lorraine cho Phổ cùng khoản chiến phí 5 tỷ franc}. Chính phủ của Thiers và phía Phổ cùng tham gia đàn áp Công xã . Theo yêu cầu của Thiers, Bismarck trao trả Pháp 10 vạn tù binh và lực lượng này cùng tham gia đàn áp Công xã. Sau hòa ước, Bộ Chỉ huy quân Phổ cho quân đội Versailles qua phía bắc thành phố, nơi Công xã ít đề phòng .

Ngày 20 tháng 5, quân đội Versailles bắt đầu tổng tiến công. Ngày 21, quân đội tràn vào Paris qua cửa ô Saint-Cloud. Tiếp đó là khoảng thời gian "Tuần lễ đẫm máu" kéo dài từ 21 tới 28 tháng 5.

Nguyên nhân thất bại

Công xã Paris thất bại có nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan. Sau ngày 18 tháng 3, lực lượng của Công xã đã chiếm được nhiều cơ quan quan trọng, nhưng lại bỏ qua Bưu điện và Ngân hàng Pháp.

👁️ 76 | ⌚2025-09-16 22:26:37.102
QC Shopee
Công xã Paris Công xã Paris
nhỏ|250x250px|Một thông báo của Công xã **Công xã Paris** (tiếng Pháp: _La Commune de Paris_) là một chính quyền điều hành Paris trong một khoảng thời gian ngắn, từ ngày 18 tháng 3 đến ngày
Công trường Công xã Paris Công trường Công xã Paris
**Công trường Công xã Paris** là khu vực công cộng bao quanh nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn, được giới hạn bởi đường Lê Duẩn và đường Nguyễn Du ở hai đầu tại
Chủ nghĩa công xã Chủ nghĩa công xã
**Chủ nghĩa công xã** hay **chủ nghĩa duy xã** (tiếng Anh: _communalism_) là một thuật ngữ hiện đại dùng để mô tả một loạt các học thuyết và phong trào xã hội trong đó đều
Cuộc vây hãm Paris (1870–1871) Cuộc vây hãm Paris (1870–1871)
**Cuộc vây hãm Paris** là một trận đánh quan trọng trong cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ, Dưới sự chỉ huy của vua Wilhelm I nước Phổ và Tổng tham mưu trưởng Quân đội Phổ là Helmuth
Paris Paris
**Paris** () là thủ đô và là thành phố đông dân nhất nước Pháp, cũng là một trong ba thành phố phát triển kinh tế nhanh nhất thế giới cùng Luân Đôn với New York
Biên niên sử Paris Biên niên sử Paris
Paris 1878 Paris 2008 **Biên niên sử Paris** ghi lại các sự kiện của thành phố Paris theo thứ tự thời gian. Xem thêm hai bài Lịch sử Paris và Lịch sử Pháp để hiểu
Cung điện Tuileries Cung điện Tuileries
Cung điện Tuileries năm 1857 **Cung điện Tuileries** (phiên âm Tiếng Việt: _Tuy-lơ-ri_, _Túy Liên_) là một cung điện hoàng gia Pháp ở Paris, nhưng hiện nay không còn tồn tại. Bắt đầu được xây
Công viên Montsouris Công viên Montsouris
Hồ trong công viên Montsouris **Công viên Montsouris** là một khu vườn công cộng lớn nằm ở Quận 14, phía nam thành phố Paris. Với diện tích 15 hecta, công viên Montsouris mang phong cách
Vương cung thánh đường Sacré-Cœur, Paris Vương cung thánh đường Sacré-Cœur, Paris
Nhà thờ Sacré-Cœur Paris **Vương cung thánh đường Sacré-Cœur** (tiếng Pháp: _Basilique du Sacré-Cœur_, còn gọi là _Nhà thờ Thánh Tâm_) là một nhà thờ Công giáo nổi tiếng của Paris. Nằm trên đỉnh đồi
Tòa thị chính Paris Tòa thị chính Paris
**Tòa thị chính Paris** (tiếng Pháp: **_Hôtel de ville de Paris_**) nằm ở quận 4 của thành phố, bên bờ sông Seine và cạnh quảng trường Hôtel-de-Ville. ## Vị trí Khu vực tòa thị chính
Vườn bách thảo Paris Vườn bách thảo Paris
nhỏ|[[Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Pháp nằm trong vườn bách thảo]] **Vườn bách thảo Paris** (tiếng Pháp: Jardin des plantes) là một khu vườn thực vật được mở cửa cho công chúng,
Belleville, Paris Belleville, Paris
Một con phố của Belleville Quán Bar au Vieux Saumur **Belleville** là một khu phố nằm ở Quận 19 và 20 của thành phố Paris. Trước đây Belleville vốn là một xã thuộc tỉnh Seine
Đệ Tam Cộng hòa Pháp Đệ Tam Cộng hòa Pháp
**Đệ Tam Cộng hòa Pháp** (tiếng Pháp: _la Troisième République_, đôi khi còn được viết là _la IIIe République_) là Chính thể cộng hòa của Pháp tồn tại từ cuối Đệ Nhị Đế
Xã hội học Xã hội học
**Xã hội học** là khoa học về các quy luật và tính quy luật xã hội chung, và đặc thù của sự phát triển và vận hành của hệ thống xã hội xác định về
Danh sách quốc gia xã hội chủ nghĩa Danh sách quốc gia xã hội chủ nghĩa
[[Tập tin:Socialist states by duration of existence.png|Đây là danh sách nước tự tuyên bố là nước xã hội chủ nghĩa dưới bất kỳ định nghĩa nào, số năm được mã màu khác nhau: Nhấn vào
Kiểm soát của công nhân Kiểm soát của công nhân
**Kiểm soát của công nhân** là sự tham gia vào việc quản lý các nhà máy và các doanh nghiệp thương mại khác bởi những người làm việc ở đó. Nó đã được ủng hộ
Cuộc vây hãm Paris Cuộc vây hãm Paris
**Cuộc vây hãm Paris** có thể là: *Cuộc vây hãm Paris (845), cuộc vây hãm của người Viking dưới quyền Ragnar Lodbrok *Cuộc vây hãm Paris (885–886), cuộc vây hãm của người Viking dưới quyền
Patrice de Mac Mahon Patrice de Mac Mahon
**Marie Edme Patrice Maurice de MacMahon, Hầu tước xứ MacMahon**, **Công tước xứ Magenta** (; 13 tháng 6 năm 1808 – 17 tháng 10 năm 1893), là một tướng quân và chính trị gia người
Chủ nghĩa cộng sản Chủ nghĩa cộng sản
:_Bài này nói về chủ nghĩa cộng sản như một hình thái xã hội và như một phong trào chính trị. Xin xem bài hệ thống xã hội chủ nghĩa, đảng cộng sản và chủ
Danh sách nhà nước cộng sản Danh sách nhà nước cộng sản
thumb|Bản đồ các quốc gia tuyên bố mình theo lý tưởng cộng sản dưới đường lối [[Chủ nghĩa Marx-Lenin hoặc Tư tưởng Mao Trạch Đông, Tư tưởng Hồ Chí Minh trong lịch sử (lưu ý
Adolphe Thiers Adolphe Thiers
**Marie Joseph Louis Adolphe Thiers** (phát âm **tiếng Việt**: **Chi-e**; 15 tháng 4 năm 1797 - 3 tháng 9 năm 1877) là một luật sư, nhà báo, sử giả và chính trị gia người Pháp.
Lịch Cộng hòa Pháp Lịch Cộng hòa Pháp
Lịch cộng hòa 1794, tranh của [[Louis-Philibert Debucourt.]] **Lịch Cộng hòa Pháp** () hay **Lịch Cách mạng Pháp** () là một loại lịch của Pháp được thiết lập trong Cách mạng Pháp và được sử
Charles Longuet Charles Longuet
**Charles Longuet** (1839-1903) là nhà báo người Pháp. Ông là một trong những chiến sĩ của công xã Paris. Ông là con rể của Karl Marx. Con trai ông là Jean Longuet cũng là một
Hoạt động xã hội Hoạt động xã hội
**Hoạt động xã hội** là toàn bộ những hành động của các tổ chức, cá nhân thuộc mọi tầng lớp xã hội nhằm đem lại quyền và lợi ích hợp pháp cho xã hội nói
Du lịch Paris Du lịch Paris
nhỏ|[[Đại lộ Champs-Élysées]] **Du lịch Paris** là một trong những ngành kinh tế quan trọng không chỉ của thành phố Paris mà còn cả nước Pháp vì Paris được mệnh danh là trung tâm châu
Xã của Pháp Xã của Pháp
**Xã** hay **thị xã** (tiếng Pháp: _commune_) là phân cấp hành chính thấp nhất tại Cộng hòa Pháp. Một xã của Pháp có thể là một thành phố trên 2 triệu dân như Paris (khi
Cải tạo Paris thời Đệ nhị đế chế Cải tạo Paris thời Đệ nhị đế chế
Đại lộ Haussmann **Cải tạo Paris thời Đệ nhị đế chế** hay **các công trình Haussmann** (tiếng Pháp: Travaux haussmanniens) là dự án tái quy hoạch và hiện đại hóa thủ đô Paris của Pháp
Métro Paris Métro Paris
**Métro Paris** (hay gọi là **Métro de Paris** hoặc **Métro parisien**) là hệ thống tàu điện ngầm phục vụ thành phố và vùng đô thị Paris. Tính cho đến năm 2007, hệ thống này có
Các vụ tấn công Paris tháng 11 năm 2015 Các vụ tấn công Paris tháng 11 năm 2015
Một loạt các vụ nổ súng và các vụ nổ kinh hoàng đã xảy ra tại các quận 10 và 11 của thủ đô Paris, Pháp, tại sân vận động Stade de France ở Saint-Denis,
Hệ thống bảo tàng Paris Hệ thống bảo tàng Paris
**Thành phố Paris** hiện sở hữu hệ thống gồm hơn 136 bảo tàng, trong đó có 14 bảo tàng thuộc Hiệp hội bảo tàng quốc gia và 14 bảo tàng do chính quyền thành phố
Vùng đô thị Paris Vùng đô thị Paris
nhỏ|Ranh giới nội ô, khu vực đô thị và vùng đô thị của Paris **Vùng đô thị Paris**, **khu vực đô thị Paris**, **nội ô Paris** là các khái niệm về đô thị Paris. Vì
HEC Paris HEC Paris
**Trường Thương mại Paris** (tiếng Pháp: _École des hautes études commerciales_) hay **HEC Paris** là một trong những trường kinh doanh danh tiếng, được xem là một trường lớn (_grande école_) danh giá nhất về
Giao thông Paris Giao thông Paris
**Giao thông Paris** bao gồm hệ thống giao thông công cộng, đường bộ và đường không của thành phố. Là một đô thị lớn và đông dân, mạng lưới giao thông công cộng của Paris
Xã Xã
**Xã** (chữ Hán: 社; tiếng Anh: _township_; tiếng Pháp: _commune_) được dùng để chỉ một loại khu định cư khác tại các quốc gia khác nhau. Xã có thể là nông thôn hay đô thị,
Cách mạng Công nghiệp Cách mạng Công nghiệp
Mô hình [[động cơ hơi nước của James Watt. Sự phát triển máy hơi nước khơi mào cho cuộc cách mạng công nghiệp Anh.]] **Cuộc cách mạng công nghiệp** hay còn gọi là **Cách mạng
Chủ nghĩa cộng sản vô trị Chủ nghĩa cộng sản vô trị
**Chủ nghĩa cộng sản vô trị**, **chủ nghĩa cộng sản vô chính phủ** () hay **chủ nghĩa cộng sản tự do** là một học thuyết của chủ nghĩa vô trị, chủ trương thủ tiêu nhà
Thư viện công cộng Thư viện công cộng
nhỏ|350x350px| Khách hàng học bài và đọc sách tại Thư viện công cộng chi nhánh chính New York **Thư viện công cộng** là thư viện mà công chúng có thể truy cập và thường được
Chủ nghĩa xã hội Chủ nghĩa xã hội
right|Biểu tình của những người theo chủ nghĩa xã hội vào [[Ngày Quốc tế Lao động 1912 tại Union Square ở Thành phố New York]] **Chủ nghĩa xã hội** (; ; Hán: 社會主義; Nôm: 主義社會)
Lịch sử Công giáo Việt Nam (1975–1990) Lịch sử Công giáo Việt Nam (1975–1990)
**Lịch sử của Giáo hội Công giáo Việt Nam từ năm 1975 đến năm 1990** có nhiều điểm đặc thù riêng. Đây là giai đoạn 15 năm thứ hai kể từ khi thiết lập hàng
Tập đoàn quân số 6 (Đức Quốc Xã) Tập đoàn quân số 6 (Đức Quốc Xã)
**Tập đoàn quân đoàn số 6** (tiếng Đức: _Armeeoberkommando 6_, viết tắt **6. Armee**/**AOK 6**) là một đại đơn vị của Quân đội Đức Quốc xã. Từng là một trong những đại đơn vị thiện
Danh sách chương trình Paris By Night thập niên 1990 Danh sách chương trình Paris By Night thập niên 1990
Dưới đây là danh sách và thông tin về các chương trình Paris By Night được sản xuất và phát hành lần đầu trong thập niên 1990. Các chương trình được phát hành dưới dạng
Danh sách chương trình Paris By Night thập niên 2000 Danh sách chương trình Paris By Night thập niên 2000
Dưới đây là danh sách và thông tin về các chương trình Paris By Night được sản xuất và phát hành lần đầu trong thập niên 2000. Kể từ Paris by Night 67, chương trình
Cọ phấn phủ và má hồng ECOTOOLS Cọ phấn phủ và má hồng ECOTOOLS
NHÌN CHUNG VỀ SẢN PHẨM Nói về cọ “ ECOTOOL “ là ta cảm nhận hơi hướng thiên về Thiên Nhiên rất nhiều, Trong khi những chiếc cọ trang điểm có mặt phổ biến trên
Victor Hugo Victor Hugo
**Victor-Marie Hugo** (; (26 tháng 2, 1802 - 22 tháng 5, 1885 tại Paris) là một chính trị gia, thi sĩ, nhà văn, và kịch gia thuộc chủ nghĩa lãng mạn nổi tiếng của Pháp.
Danh sách chương trình Paris By Night thập niên 2010 Danh sách chương trình Paris By Night thập niên 2010
Paris By Night do ông Tô Văn Lai sáng lập sau năm 1975. Cuốn video số 1 sản xuất và phát hành tại Paris, Pháp. Dưới đây là danh sách và thông tin về các