✨Họ Hoa tán

Họ Hoa tán (Umbelliferae) hay họ Cần tây (Apiaceae), có khi gọi là họ Cà rốt (cả hai tên gọi này đều được ICBN cho phép, nhưng tên gọi Apiaceae là mới hơn) là một họ của các loài thực vật thường là có mùi thơm với các thân cây rỗng, bao gồm các cây như mùi tây, cà rốt, thì là và các loài cây tương tự khác. Nó là một họ lớn với khoảng 430-440 chi và trên 3.700 loài đã biết. Tên gọi ban đầu Umbelliferae có nguồn gốc từ sự nở hoa trong dạng "tán" kép.

Các hoa nhỏ là đồng tâm với 5 đài hoa nhỏ, 5 cánh hoa và 5 nhị hoa.

Họ này có một số loài có độc tính cao, chẳng hạn như cây độc cần, là loài cây đã được sử dụng để hành hình Socrates và cũng được sử dụng để tẩm độc các đầu mũi tên. Nhưng họ này cũng chứa nhiều loại cây có ích lợi cao cho con người như cà rốt, mùi tây, ca rum và thì là. Nhiều loài cây trong họ này, chẳng hạn cà rốt hoang có các tính chất của estrogen (hooc môn sinh dục nữ), và được sử dụng trong y học truyền thống để kiểm soát sinh đẻ. Nổi tiếng nhất trong số loài cây dùng cho việc này là loài thì là khổng lồ đã tuyệt chủng, a ngụy (chi Ferula hay cụ thể là loài Ferula tingitana).

Các loài cây đáng chú ý là:

• Anethum graveolens - thì là (thìa là)
• Anthriscus cerefolium - tế diệp cần
• Angelica spp. - đương quy, bạch chỉ
• Apium graveolens - cần tây
• Carum carvi - ca rum
• Centella asiatica - rau má mơ
• Conium maculatum - cần độc, sâm độc
• Coriandrum sativum - mùi ta, rau mùi
• Cuminum cyminum - thì là Ai Cập
• Daucus carota - cà rốt
• Eryngium foetidum - mùi tàu
• Foeniculum vulgare - tiểu hồi hương, tiểu hồi, thì là Trung Á, phê-nôn
• Myrrhis odorata - điềm một dược
• Oenanthe javanica - cần ta, cần nước
• Pastinaca sativa - củ cải vàng
• Petroselinum spp. - mùi tây
• Pimpinella anisum - tiểu hồi cần, anit
• Levisticum officinale - cần núi

Phân loại

Cây (tiểu) hồi hương (Pimpinella anisum)
từ Medical botany by William Woodville. London, James Phillips, 1793

Bảng dưới đây liệt kê 442 chi theo APG II thuộc về họ này, được chia theo bốn phân họ như sau:

• Họ APIACEAE Hermas: Có một số hỗ trợ cho vị trí là chị em của [Saniculoideae + Apioideae] Klotzschia: Có thể thuộc Azorelloideae hoặc Apioideae hoặc trong trục chính ngay phía trên Azorelloideae Platysace: Vị trí trong Mackinlayoideae lấy theo Chandler & Plunkett 2004, nhưng có lẽ không chính xác; nó có thể là chị em với các thành viên khác của Apioideae (Henwood & Hart 2001; Andersson và ctv., 2006). Apioideae: Khoảng 400 chi/3.200 loài Aciphylla Acronema Adenosciadium Aegokeras (bao gồm cả Olymposciadium) Aegopodium Aethusa Aframmi Afrocarum (bao gồm cả Baumiella) Afroligusticum Afrosison Agasyllis Agrocharis (bao gồm cả Caucaliopsis, Gynophyge) Ainsworthia Aletes Alococarpum Alposelinum Ammi: cần ami Ammiopsis Ammodaucus Ammoides Ammoselinum Anethum: thì là Angelica (bao gồm cả Callisace, Coelopleurum, Gomphopetalum, Ostericum, Physolophium, Porphyroscias, Xanthogalum): Bạch chỉ, đương quy, tiền hồ. Angelocarpa Anginon (bao gồm cả Rhyticarpus) Angoseseli (bao gồm cả Merinogyne) Anisopoda Anisosciadium Anisotome Annesorhiza X Anthrichaerophyllum Anthriscus: nga sâm Aphanopleura Apiastrum Apium (bao gồm cả Helosciadium): cần tây, cần tàu. Apodicarpum Arafoe Arcuatopterus Arracacia (bao gồm cả Nematosciadium, Velaea) Artedia Asciadium Astomaea (bao gồm cả Astoma, Astomatopsis) Astrodaucus Astydamia Athamanta (bao gồm cả Bubon) Aulacospermum Austropeucedanum Autumnalia Azilia Berula Bifora Bilacunaria Bonannia Bunium (bao gồm cả Buniella, Diaphycarpus, Wallrothia) Bupleurum: sài hồ, búp rận Cachrys Calyptrosciadium Capnophyllum (bao gồm cả Sclerosciadium) Carlesia: sơn hồi hương Caropsis (bao gồm cả Thorella) Carum Caucalis (bao gồm cả Ageomoron) Cenolophium Cephalopodium Chaerophyllopsis Chaerophyllum (bao gồm cả Chrysophae) Chaetosciadium Chamaele Chamaesciadium Chamaesium Chamarea (bao gồm cả Schlechterosciadium) Changium Chlaenosciadium Choritaenia Chuanminshen Chymsydia Cicuta: độc cần Cnidiocarpa Cnidium: giần sàng, xà sàng Coaxana Conioselinum: sơn khung Conium: độc sâm Conopodium (bao gồm cả Butinia) Coriandrum (bao gồm cả Coriandropsis, Keramocarpus): rau mùi, mùi, ngò, nguyên tuy. Cortia Cortiella Cotopaxia Coulterophytum Coxella Crithmum Cryptotaenia (bao gồm cả Lereschia): áp nhị cần, an chi Cuminum Cyathoselinum Cyclorhiza Cyclospermum (bao gồm cả Ciclospermum) Cymbocarpum Cymopterus (bao gồm cả Aulospermum, Coloptera, Coriophyllus) Cynosciadium Dactylaea Dasispermum (bao gồm cả Heteroptilis) Daucosma Daucus (bao gồm cả Pomelia): cà rốt Demavendia Dethawia Dicyclophora Dimorphosciadium Diplolophium Diplotaenia Distichoselinum Donnellsmithia (bao gồm cả Schiedophytum) Dorema Dracosciadium Ducrosia Dystaenia Echinophora Elaeoselinum Elaeosticta (bao gồm cả Muretia) Eleutherospermum Enantiophylla Endressia (bao gồm cả Leuceres) Eremodaucus Ergocarpon Erigenia Eriocycla (bao gồm cả Cremastosciadium, Petrosciadium) Eriosynaphe Erythroselinum Eurytaenia Exoacantha Falcaria Fergania Ferula (bao gồm cả Buniotrinia, Euryangium, Merwia, Narthex, Schumannia, Scorodosma, Soranthus, Talassia) Ferulago (bao gồm cả Lophosciadium) Ferulopsis Foeniculum: hồi hương, tiểu hồi hương, tiểu hồi Frommia Froriepia Fuernrohria Galagania (bao gồm cả Korovinia) Geocaryum (bao gồm cả Balansaea, Biasolettia, Freyera) Gingidia (bao gồm cả Gingidium) Glaucosciadium Glehnia (bao gồm cả Phellopterus): hải sa sâm, bắc sa sâm, liêu sa sâm Glia Glochidotheca (bao gồm cả Turgeniopsis) Gongylosciadium Grafia (bao gồm cả Hladnikia) Grammosciadium Guillonea Halosciastrum Haplosciadium Haplosphaera Harbouria Harrysmithia Haussknechtia Hellenocarum Heptaptera (bao gồm cả Colladonia) Heracleum: vũ thảo, cần dại, độc hoạt Heteromorpha Heterosciadium Hladnikia Hohenackeria (bao gồm cả Keracia) Horstrissea Hyalolaena (bao gồm cả Hymenolyma) Hymenolaena (bao gồm cả Renarda) Imperatoria Itasina (bao gồm cả Thunbergiella) Johrenia Johreniopsis Kadenia Kafirnigania Kalakia Kandaharia Karatavia Karnataka Kedarnatha Keraymonia Kitagawia Komarovia Korshinskia Kosopoljanskia Kozlovia (bao gồm cả Albertia) Krasnovia Krubera Kundmannia Ladyginia (bao gồm cả Spongiosyndesmus) Lagoecia Lalldhwojia Laser Laserpitium (bao gồm cả Siler) Lecokia Ledebouriella Lefebvrea Leibergia Leutea Levisticum: âu đương quy Lichtensteinia Lignocarpa Ligusticella Ligusticopsis Ligusticum: xuyên khung, cảo bản Lilaeopsis (bao gồm cả Crantzia) Limnosciadium Lipskya Lisaea Lomatium (bao gồm cả Cogswellia, Cusickia, Cynomarathrum, Leptotaenia) Lomatocarpa Macrosciadium Magadania Magydaris Malabaila Mandenovia Margotia Marlothiella Mastigosciadium Mathiasella Mediasia Meeboldia Melanosciadium Melanoselinum Merwiopsis Meum Microsciadium Mogoltavia Molopospermum Monizia Musineon Myrrhidendron Myrrhis Myrrhoides (bao gồm cả Physocaulis) Naufraga Neoconopodium Neogoezia Neonelsonia Neoparrya Neoturczaninovia Niphogeton (bao gồm cả Oreosciadium, Triphylleion, Urbanosciadium) Nirarathamnos Nothosmyrnium (bao gồm cả Macrochlaena) Notiosciadium Notopterygium: khương hoạt Ochotia Oedibasis Oenanthe (bao gồm cả Actinanthus, Oenosciadium, Stephanorossia, Volkensiella): cần nước, cần ta, cần trâu, cần chỉ. Oligocladus Oliveria Opopanax (bao gồm cả Crenosciadium) Oreocome Oreomyrrhis (bao gồm cả Caldasia) Oreonana (bao gồm cả Drudeophytum) Oreoschimperella (bao gồm cả Schimperella) Oreoxis Orlaya Ormopterum Ormosciadium Ormosolenia Orogenia Osmorhiza (bao gồm cả Elleimataenia, Washingtonia): hương căn Ottoa Oxypolis (bao gồm cả Tiedemannia) Pachyctenium Pachypleurum (bao gồm cả Arpitium, Gaya): hậu lăng Palimbia Pancicia Paraligusticum Paraselinum Parasilaus (bao gồm cả Scaphospermum) Pastinaca: âu phòng phong Pastinacopsis: băng phòng phong Paulita (bao gồm cả Neopaulia, Paulia) Pedinopetalum Perideridia (bao gồm cả Eulophus, Podosciadium, Taeniopleurum) Perissocoeleum Petroedmondia Petroselinum: mùi tây, âu cần, rau mùi tây, ngò Peucedanum (bao gồm cả Cynorrhiza, Opoidea) Phellolophium Phlojodicarpus Physospermopsis (bao gồm cả Haploseseli) Physospermum (bao gồm cả Danaa) Physotrichia Pilopleura Pimpinella (bao gồm cả Albovia, Gymnosciadium, Platyraphe, Reutera, Similisinocarum, Spiroceratium, Trachysciadium, Tragium, Tragoselinum): tiểu hồi cần, tiểu nhân sâm, phòng phong, cần hôi, băng biên Pinacantha Pinda Pituranthos (bao gồm cả Deverra) Pleurospermopsis Pleurospermum (bao gồm cả Pterocyclus) Podistera (bao gồm cả Orumbella) Polemannia Polylophium Polytaenia (bao gồm cả Pleiotaenia) Polyzygus Portenschlagiella (bao gồm cả Portenschlagia) Postiella Prangos (bao gồm cả Cryptodiscus, Koelzella, Neocryptodiscus) Prionosciadium (bao gồm cả Langlassea) Psammogeton Pseudocarum Pseudocymopterus Pseudorlaya Pseudoselinum Pseudotaenidia Pternopetalum (bao gồm cả Cryptotaeniopsis): cách ẩn Pterygopleurum Pteryxia Ptilimnium (bao gồm cả Discopleura, Harperella, Harperia) Ptychotis Pycnocycla Pyramidoptera Registaniella Rhabdosciadium Rhodosciadium (bao gồm cả Deanea) Rhopalosciadium Rhysopterus Ridolfia Rouya Rumia Rupiphila Rutheopsis (bao gồm cả Gliopsis, Ruthea) Sajanella (bao gồm cả Sajania) Saposhnikovia: phòng phong Scaligeria Scandia Scandix (bao gồm cả Scandicium) Schoenolaena Schrenkia Schtschurowskia Schulzia Sclerochorton Sclerotiaria Scrithacola Selinopsis Selinum Semenovia (bao gồm cả Neoplatytaenia, Platytaenia) Seseli (bao gồm cả Elaeopleurum, Libanotis, Lomatopodium, Pseudammi): tây phong cần, nham phong Seselopsis Shoshonea Silaum (bao gồm cả Silaus) Sinocarum: tiểu cần Sinodielsia: điền cần Sinolimprichtia Sison Sium Smyrniopsis Smyrnium Sonderina Spermolepis (bao gồm cả Leptocaulis) Sphaenolobium Sphaerosciadium Sphallerocarpus Sphenocarpus Sphenosciadium Spuriodaucus Spuriopimpinella Stefanoffia Stenocoelium Stewartiella Stoibrax (bao gồm cả Brachyapium, Tragiopsis) Symphyoloma Szovitsia Taenidia Tamamschjania Tauschia (bao gồm cả Deweya, Hesperogenia, Museniopsis) Tetrataenium Thamnosciadium Thapsia (bao gồm cả Kenopleurum) Thaspium Thecocarpus Tilingia Tinguarra Todaroa Tommasinia Tongoloa Tordyliopsis Tordylium (bao gồm cả Synelcosciadium) Torilis: tô li Tornabenea Trachydium Trachyspermum: khồm, hoa khồm Transcaucasia Trepocarpus Tricholaser Trigonosciadium Trinia (bao gồm cả Triniella) Trochiscanthes Turczaninoviella Turgenia Vanasushava Vicatia Vvedenskya Visnaga: vinh ga Xatardia Yabea Zeravschania Zizia Zosima (bao gồm cả Pichleria) Azorelloideae: Khoảng 21 chi/155 loài ** Asteriscium (bao gồm cả Bustillosia) Azorella (bao gồm cả Apleura, Microsciadium) Bolax Bowlesia Dichosciadium (bao gồm cả Dichopetalum) Dickinsia Diplaspis Diposis Domeykoa Drusa Eremocharis Gymnophyton Homalocarpus Huanaca (bao gồm cả Trisciadium) Laretia Mulinum Oschatzia Pozoa Schizeilema Spananthe * Stilbocarpa Mackinlayoideae*: Khoảng 10 chi/98 loài Actinotus Apiopetalum Centella (bao gồm cả Trisanthus): rau má Chlaenosciadium Eryngium: mùi tàu, ngò tây, ngò gai Mackinlaya Micropleura Pentapeltis Schoenolaena *Xanthosia (có thể bao gồm cả Pentapeltis) Saniculoideae*: Khoảng 10-11 chi/355 loài, chia ra làm 2 tông, với chi Phlyctidocarpa có thể thuộc về phân họ này. Tông Saniculeae Actinolema Alepidea Arctopus Astrantia Eryngium Hacquetia (bao gồm cả Dondia). Có thể gộp trong chi Sanicula. Petagnaea (đồng nghĩa: Petagnia) Sanicula: sanh cần * Tông Steganotaenieae Polemanniopsis Steganotaenia * Tông Phlyctidocarpeae **** Phlyctidocarpa.

Các chi loại khỏi họ

• Hydrocotyle
• Neosciadium
• Trachymene (bao gồm cả Uldinia, Dominia, Maidenia)