Nhóm ngôn ngữ Rôman Iberia, Iberia-Rôman hay đơn giản là nhóm ngôn ngữ Iberia, thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được phát triển trên Bán đảo Iberia, một khu vực bao gồm chủ yếu là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Gibraltar và Andorra và ở miền Nam nước Pháp ngày nay, thường được tách thành nhóm ngôn ngữ Tây Iberia và nhóm ngôn ngữ Occitan-Rôman.
Được phát triển từ tiếng Latinh Vulgar ở Iberia, các ngôn ngữ Rôman Iberia được sử dụng rộng rãi nhất là tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Catalunya và tiếng Galicia. Những ngôn ngữ này cũng có các phương ngữ riêng. Dựa trên sự thông hiểu lẫn nhau, Dalby "đếm được" bảy ngôn ngữ "rộng" hoặc các nhóm ngôn ngữ: Galicia-Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Astur-Leon, Aragon "rộng", Catalunya "rộng", Provençal + Lengadocia và Gascon "rộng".
Ngoài những ngôn ngữ đó, còn có một số ngôn ngữ creole có nguồn gốc Bồ Đào Nha và ngôn ngữ creole có nguồn gốc từ Tây Ban Nha, ví dụ tiếng Papiamento.
Nguồn gốc và sự phát triển
nhỏ|350x350px|Bản đồ ngôn ngữ tại [[Tây Nam Âu.]]
nhỏ|500x500px|Ngôn ngữ Iberia-Rôman trên toàn thế giới
Giống như tất cả các ngôn ngữ Rôman, các ngôn ngữ Rôman Iberia có nguồn gốc từ tiếng Latinh Vulgar, dạng phi chuẩn (trái ngược với tiếng Latinh cổ điển) của ngôn ngữ Latinh được nói bởi những người lính và thương nhân trên khắp Đế chế La Mã. Với sự mở rộng của đế chế, tiếng Latinh Vulgar được nói bởi những cư dân của các vùng lãnh thổ do người La Mã kiểm soát. Tiếng Latinh và hậu duệ của nó được nói ở Iberia kể từ sau Chiến tranh Punic, khi người La Mã chinh phục lãnh thổ này (xem cuộc chinh phạt của người La Mã ở Hispania).
Nhóm ngôn ngữ Rôman Iberia hiện đại được hình thành đại khái thông qua quy trình sau:
- Việc La Mã hóa người dân Iberia địa phương.
- Sự đa dạng hóa của tiếng Latinh được nói ở Iberia với sự khác biệt nhỏ tùy thuộc vào vị trí.
- Phát triển tiếng Tây Ban Nha Cổ, tiếng Galicia-Bồ Đào Nha, tiếng Astur-Leon và tiếng Navarra-Aragon (các ngôn ngữ Tây Iberia) và tiếng Catalunya sớm từ tiếng Latinh giữa thế kỷ thứ tám và thế kỷ thứ mười. Việc phân loại di truyền của tiếng Catalunya sớm và tiếng Occitan sớm là không chắc chắn. Một số học giả đặt nó trong nhóm Iberia-Rôman và xem nó là Đông Iberia, một số khác đặt nó trong nhóm Gaul-Rôman.
- Phát triển hơn nữa thành tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Galicia, tiếng Catalunya, tiếng Asturias, tiếng Leon, tiếng Miranda,... hiện đại giữa thế kỷ XV và thế kỷ XX.
👁️
84 | ⌚2025-09-16 22:45:50.768
Mua hàng tại Shopee giảm thêm 30%
**Nhóm ngôn ngữ Rôman Iberia**, **Iberia-Rôman** hay đơn giản là **nhóm ngôn ngữ Iberia**, thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được phát triển trên Bán đảo Iberia, một khu vực bao gồm chủ yếu là Tây
phải|nhỏ|354x354px|Phân loại siêu phương ngữ Occitan-Rôman theo P. Bec phải|nhỏ|300x300px|Phân loại siêu phương ngữ Occitan-Rôman theo D. Sumien **Nhóm ngôn ngữ Occitan-Rôman** hoặc **Gaul-Narbon** (, ), hay hiếm khi cũng được gọi là **Đông Iberia**,
nhỏ|270x270px|Nhóm ngôn ngữ Rôman (đơn giản hóa)|liên_kết=Special:FilePath/Romance_languages_improved.PNG **Nhóm ngôn ngữ Tây Rôman** là một trong hai phân nhánh của nhóm ngôn ngữ Rôman được đề xuất dựa trên tuyến La Spezia-Rimini. Chúng bao gồm các
**Nhóm ngôn ngữ Rhaetia-Rôman** hay **Rhaetia** là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được nói ở bắc và đông bắc Ý và ở Thụy Sĩ. Cái tên "Rhaetia-Rôman" dùng để chỉ tỉnh
**Nhóm ngôn ngữ Gaul-Rôman** thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman bao gồm ngôn ngữ con tiếng Pháp, tiếng Occitan và tiếng tiếng Franco-Provençal (Arpitan). Tuy nhiên, các định nghĩa khác rộng hơn nhiều, bao gồm nhiều
**Nhóm ngôn ngữ Galicia-Bồ Đào Nha** thuộc nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman. Chúng bao gồm các ngôn ngữ có nguồn gốc ở mạn tây của bán đảo Iberia: * **Tiếng Galicia** (Tây Ban Nha) ****Eonavia (Galicia-Asturias)**
**Nhóm ngôn ngữ Tây Iberia** thuộc nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman bao gồm nhóm ngôn ngữ Castilia (Tây Ban Nha, Judaeo-Tây Ban Nha, Extremadura và Loreto-Ucayali), Astur-Leon (Asturias, Leon, Miranda và Cantabria) và nhóm ngôn ngữ
**Nhóm ngôn ngữ Ý-Dalmatia** hay **nhóm ngôn ngữ Trung Rôman** là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được nói ở Ý, Corse (Pháp) và trước đây là ở Dalmatia (Croatia). Nhóm ngôn
**Nhóm ngôn ngữ gốc Ý** là một nhóm ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Ấn-Âu có nhiều đặc điểm mà các nhà nghiên cứu về ngôn ngữ tin rằng là hậu thân của tiếng Latinh. Nhóm
**Nhóm ngôn ngữ Rôman** là một phân nhóm của nhóm ngôn ngữ gốc Ý (thuộc hệ Ấn-Âu). Nhóm này là hậu thân của tiếng Latinh bình dân được dùng bởi các dân bản địa sau
**Tiếng Catalunya** (_català_, hay ) là một ngôn ngữ Rôman, ngôn ngữ dân tộc và là ngôn ngữ chính thức của Andorra, và là một ngôn ngữ đồng chính thức ở những cộng đồng tự
**Tiếng Bồ Đào Nha** hay **tiếng Bồ** ( hay đầy đủ là ) là một ngôn ngữ Tây Rôman thuộc ngữ hệ Ấn-Âu bắt nguồn từ bán đảo Iberia tại châu Âu. Nó là ngôn
**Tiếng Valencia** (nội danh: , hoặc thành ) là tên lịch sử, truyền thống và chính thức được sử dụng trong Cộng đồng Valencia (Tây Ban Nha) và chính thức thêm tại comarca El Carche
**Ngữ hệ Ấn-Âu** là một ngữ hệ lớn có nguồn gốc từ Tây và Nam đại lục Á-Âu. Nó bao gồm hầu hết ngôn ngữ của châu Âu cùng với các ngôn ngữ ở sơn
**Tiếng Latinh** hay **Latin** (tiếng Latinh: __, ) là ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ gốc Ý của ngữ hệ Ấn-Âu, ban đầu được dùng ở khu vực quanh thành phố Roma (còn gọi là
**Tiếng Latinh thông tục** (tiếng Latinh: _sermo vulgaris_, tiếng Anh: _Vulgar Latin_) hay còn được gọi là **tiếng Latinh bình dân** hoặc **Latinh khẩu ngữ,** là một phổ rộng bao gồm nhiều phương ngữ xã
**Tiếng Galicia-Bồ Đào Nha** (tiếng Galicia: _galego-portugués_ hoặc **', hoặc **'), còn được gọi là **Bồ Đào Nha Cổ** hay **Galicia Trung cổ** khi đề cập đến lịch sử của mỗi ngôn ngữ hiện đại,
**Tiếng Tây Ban Nha** (**'), cũng được gọi là **tiếng Castilla** () hay **tiếng Y Pha Nho''' theo lối nói cũ, là một ngôn ngữ thuộc nhóm Iberia-Rôman của nhóm ngôn ngữ Rôman, và là
**Người Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha: _os Portugueses_) là cộng đồng cư dân bản địa có chung văn hóa, tổ tiên và ngôn ngữ Bồ Đào Nha thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman. Tôn
**Andorra** (phiên âm tiếng Việt: An-đo-ra; , ), gọi chính thức là **Thân vương quốc Andorra** (), cũng dịch thành **Công quốc Andorra**, là một quốc gia nội lục có diện tích nhỏ tại Tây
Nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman