phải|nhỏ|Hình minh hoạ của [[Johnny Gruelle.]] phải|nhỏ|Hình minh họa của Paul Hey, được tạo ra vào khoảng năm 1910. "Nàng Rapunzel" (; ) hay có tên tiếng Việt là Công chúa tóc mây hoặc Công nương tóc dài là một câu chuyện cổ tích của Đức trong bộ sưu tập của anh em nhà Grimm, lần đầu xuất bản vào năm 1812 như một phần của "Chuyện kể cho trẻ em và trong nhà". Câu chuyện của anh em nhà Grimm phỏng theo truyện cổ tích Persinette của Charlotte-Rose de Caumont de La Force ban đầu được xuất bản vào năm 1698. Cốt truyện của Rapunzel đã được sử dụng lại trên nhiều sản phẩm truyền thông đại chúng và câu được biết đến nhiều nhất trong tác phẩm này ("Rapunzel, Rapunzel, hãy thả tóc của con/nàng xuống đi") ngày nay là một thành ngữ trong văn hoá đại chúng.

Trong hệ thống phân loại Aarne–Thompson dành cho truyện cổ tích, câu chuyện này được xếp ở loại 130, "những thiếu nữ trong toà tháp".

Andrew Lang đưa câu chuyện vào trong tập The Red Fairy Book. Các phiên bản khác của câu chuyện cũng xuất hiện trong A Book of Witches của Ruth Manning-Sanders và trong sách tranh giành huy chương Caldecott của Paul O. Zelinsky (1998), Rapunzel và trong bộ phim Người đẹp tóc mây (2010) của Disney.

Câu chuyện của Rapunzel có một số nét tương đồng với câu chuyện cổ Ba tư từ thế kỉ thứ 10 sau Công nguyên về Rudaba, được đính kèm trong bộ sử thi Shahnameh của Ferdowsi. Rudaba muốn thả mái tóc của mình xuống từ trên tháp để người yêu của cô Zal có thể trèo lên chỗ cô ở. Một số chi tiết của câu chuyện cổ tích này cũng có thể đã được dựa trên truyện về Saint Barbara, người được cho là đã bị chính bố cô giam giữ trong một toà tháp cao.

Bình luận

phải|nhỏ|Rapunzel – [[Dresden ở Saxony, Đức.]] Cuộc trao đổi có vẻ bất thường ở đầu câu chuyện "Rapunzel" là một cách phát triển cốt truyện thường thấy trong truyện cổ tích, cũng từng được sử dụng trong truyện Jack and the Beanstalk, Jack đổi con cừu lấy những hạt đậu, và trong Người đẹp và quái vật, Belle tới chỗ quái vật (the Beast) để đổi lấy việc nó trả lại bông hồng. Thời xưa người ta tin rằng sẽ là khá nguy hiểm khi từ chối không cho phụ nữ mang thai được ăn thứ mà cô ấy mong muốn. Các thành viên trong gia đình thường vượt qua những quãng đường rất dài để thực hiện những mong muốn đó. Thèm được ăn rau diếp hay các loại rau như vậy cho thấy nhu cầu vitamin của cơ thể người phụ nữ. Theo cách giải thích của một nhà khoa học nghiên cứu về thực vật, có thể nhận thấy mụ phù thủy rõ ràng là một người có phép thuật hoặc một nhà dược học, người nắm được cách sản xuất và sử dụng một loại cây hoặc thuốc có thể chữa được những biến chứng khi mang thai cho mẹ của Rapunzel. Ergotics, opioids hoặc cannabis có thể xem là các ứng cử viên hàng đầu về loại cây trên trong phiên bản truyện của Ba Tư hay các phiên bản sau này của câu chuyện.

Một câu chuyện chịu ảnh hưởng từ truyện cổ tích "Rapunzel" của anh em Grimm là Petrosinella hay Parsley của Giambattista Basile trong bộ sưu tập truyện cổ tích của ông xuất bản năm 1634, Lo cunto de li cunti (Câu chuyện về những câu chuyện), hay Pentamerone. Truyện kể về một người phụ nữ đang mang thai rất muốn được ăn ít rau mùi tây (parsley) trong vườn của một nữ yêu tinh, sau đó bị bắt và buộc phải hứa cho nó đứa bé. Một câu chuyện tương tự được xuất bản tại Pháp bởi Mademoiselle de la Force, tên là "Persinette". Giống như Rapunzel trong phiên bản đầu tiên của anh em nhà Grimm, Persinette mang thai trong thời kì hoàng tử tới thăm. Trong phim, Rapunzel (Mandy Moore lồng tiếng), tuy rất ngây thơ nhưng quyết đoán hơn nhiều so với nhân vật trong truyện, và có một mái tóc thần kì dài tới 70 ft (khoảng 21,3m), có khả năng chữa lành các vết thương và phục hồi lại sự trẻ trung (đặc biệt là với Gothel, và đó là lý do vì sao bà ta giam giữ Rapunzel trong toà tháp cao ngay từ đầu). Để khả năng chữa lành các vết thương của mái tóc mình có tác dụng, Rapunzel phải hát một câu thần chú. Giống như nhiều phiên bản của câu chuyện cổ tích, nước mắt của Rapunzel cũng có sức mạnh chữa lành bệnh tật. Một điểm khác của bộ phim đó là Gothel được miêu tả là một bà già sử dụng mái tóc của Rapunzel để khôi phục lại tuổi trẻ của mình chứ không phải là một mụ phù thủy.

Nguồn gốc tên gọi

phải|nhỏ|[[Campanula rapunculus, một ứng cử viên cho nguồn gốc tên gọi "Rapunzel"]] Khá khó để xác định loài cây nào đã được anh em nhà Grimm nhắc tới qua từ Rapunzel, nhưng những loài thực vật sau, được liệt kê trong từ điển của riêng chúng, là các ứng cử viên sáng giá.

Valerianella locusta, tên thường gọi: Corn salad, mache, lamb's lettuce, field salad. Rapunzel được gọi là Feldsalat ở Đức, Nuesslisalat ở Thuỵ Sĩ và Vogerlsalat ở Áo. Loại cây được con người trồng có những chiếc lá tròn màu xanh mọng nước hình bông hoa hồng mọc bên dưới khi còn non, người ta hái toàn bộ cây, rửa sạch sạn và ăn với dầu ăn và giấm. Khi phóng hạt nó để lộ ra những cụm hoa nhỏ màu trắng. Thư mục hạt giống của Etty nói rằng Corn Salad (Verte de Cambrai) bắt đầu được sử dụng từ năm 1810.

Campanula rapunculus được biết đến với tên gọi Rapunzel-Glockenblume trong tiếng Đức, và rampion trong tiếng Anh trong thư mục các loại hạt giống của Etty, và mặc dù được phân loại trong một họ khác, Campanulaceae, nó có hình bông hoa hồng khi còn non, dù cho có lá kim. Một số bản dịch tiếng Anh của truyện Rapunzel sử dụng từ "rampion". Thư mục của Etty nói rằng loài cây này đã được nhắc đến từ năm 1633, loài cây được coi trọng nhất trong các loại salads, được gieo vào khoảng tháng 4 hoặc tháng 5. Thư mục về các loài cây Sand Mountain Herbs miêu tả rễ cây là ăn cực kì ngon, và những chiếc lá hình hoa hồng được miêu tả là "có thể ăn được", ra hoa màu xanh da trời vào tháng 6 hoặc tháng 7.

Phyteuma spicatum, được biết đến với tên gọi Ährige Teufelskralle trong tiếng Đức và "spiked rampion" trong tiếng Anh.