✨Sắc lạp

thumb|upright|Những màu sắc trên cánh và đài hoa [[Ophrys apifera|phong lan ong được quy định bởi một bào quan chuyên hóa trong tế bào thực vật, gọi là sắc lạp.]]

Sắc lạp (tiếng Anh: chromoplast) là lạp thể, loại bào quan không đồng nhất có vai trò tổng hợp và lưu trữ sắc tố trong những tế bào nhân thực. Người ta cho rằng sắc lạp cũng như tất cả những lạp thể khác bao gồm lục lạp và vô sắc lạp đều có nguồn gốc từ vi khuẩn nhân sơ nội cộng sinh.

Sự hiện diện, tần số cũng như những khám phá về cấu trúc nền móng sắc lạp sử dụng kính hiển vi điện tử đã dẫn đến một hệ thống phân loại cao hơn, chia sắc lạp thành năm nhóm chính: sắc lạp giọt lỏng, sắc lạp tinh thể, sắc lạp chuỗi sợi, sắc lạp ống dẫn và sắc lạp màng.

Mặc dù một số sắc lạp dễ dàng phân loại, nhưng thực tế vẫn tồn tại những loại sắc lạp khác nhau mang những đặc tính từ nhiều nhóm khiến cho chúng khó khăn hơn trong việc phân định. Sắc lạp cà chua tích lũy carotenoid phần lớn dưới dạng tinh thể lycopene định vị trên những cấu trúc tấm màng, do đó loại sắc lạp này có thể thuộc cả hai nhóm tinh thể lẫn màng. Lạp thể cũng sở hữu một hệ gen riêng và một số có khả năng tự tổng hợp một tỷ lệ nhỏ các protein của mình.

Mục đích tiến hóa chính của sắc lạp là để hấp dẫn động vật và côn trùng thụ phấn cho hoa cũng như hỗ trợ phân tán hạt giống. Những màu sắc tươi sáng thường được sản xuất bởi sắc lạp, bên cạnh một số cách khác. Nhiều loài thực vật đã xây dựng mối quan hệ cộng sinh với một loài thụ phấn duy nhất. Trong tương tác này, màu sắc có thể là một yếu tố then chốt trong việc xác định loài thụ phấn nào sẽ viếng thăm bông hoa tương ứng, nghĩa là mỗi màu sẽ chỉ thu hút một loài thụ phấn đặc hiệu đơn nhất. Những hoa màu trắng hay có xu hướng thu hút bọ cánh cứng, còn ong thường bị hấp dẫn bởi hoa tím và xanh dương, và bướm thì hay lôi cuốn bởi những màu ấm như vàng và cam.

Nghiên cứu

Sắc lạp không được khảo sát một cách rộng rãi và hiếm khi là trọng tâm chính trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Chúng chỉ thường có vai trò trong những nghiên cứu về cây cà chua (Solanum lycopersicum). Trong đó, sắc tố lycopene chịu trách nhiệm cho màu đỏ của quả cà chua chín, trong khi màu vàng của hoa lại tạo bởi xanthophyll violaxanthin và neoxanthin.

Quá trình sinh tổng hợp carotenoid xảy ra ở cả sắc lạp và lục lạp. Trong sắc lạp hoa cà chua, sự tổng hợp carotenoid được quy định bởi các gen Psyl, Pds, Lcy-b và Cyc-b. Những gen này, cùng với một số gen khác, có vai trò trong quá trình hình thành nên các phân tử sắc tố carotenoid ở những cơ quan và cấu trúc khác nhau. Ví dụ, một nồng độ gen Lcy-e cao trong lá chứng tỏ có xảy ra quá trình sản xuất carotenoid lutein.

Cam Mỹ Citris sinensis L là một loài cam canh tác rộng rãi ở bang Florida. Vào mùa đông, vỏ cam Mỹ đạt được màu cam tối ưu, rồi lại trở về màu xanh trong mùa xuân và mùa hè. Ban đầu, người ta nghĩ rằng sắc lạp là giai đoạn cuối cùng trong tiến trình phát triển lạp thể, thì đến 1966, sắc lạp được minh chứng là có khả năng chuyển hóa ngược thành lục lạp, đây chính là nguyên nhân khiến quả cam có thể chuyển từ màu cam trở về màu xanh.