✨Trong lòng đất

Trong lòng đất (tên tiếng Anh: Viet and Nam, được hiểu: Việt và Nam) là một bộ phim điện ảnh chính kịchtâm lý của Việt Nam và Philippines mang chủ đề đồng tính năm 2024 do Trương Minh Quý làm đạo diễn. Đây là tác phẩm điện ảnh thứ ba và là tác phẩm hư cấu đầu tiên của anh. Phim được ghi hình bằng phim nhựa 16 mm và được xây dựng từ sự kiện 39 người Việt vượt biên, nhập cảnh trái phép vào Anh. Bộ phim được sản xuất chính bởi Epicmedia Productions cùng sự tham gia của Bradley Liew và Bianca Balbuena trong vai trò nhà sản xuất. Ngoài ra, phim còn có sự góp mặt của các nhà đồng sản xuất như E&W Films (Singapore), Deuxième Ligne Films (Pháp), An Original Picture (Hà Lan), Volos Films Italia (Ý), Scarlet Visions (Đức), Lagi Limited (Việt Nam) & Cinema Inutile (Hoa Kỳ). Theo Purin Pictures, phim có thời lượng kéo dài khoảng 100 phút.

Vào tháng 4 năm 2024, phim được công bố xác nhận tranh giải trong hạng mục Un Certain Regard tại Liên hoan phim Cannes lần thứ 77 được diễn ra từ ngày 14 đến ngày 25 tháng 5 năm 2024. Đây là bộ phim Việt Nam đầu tiên được lọt vào vòng chọn chính thức của Cannes. Tuy nhiên, vào ngày 9 tháng 5, phim được Cục Điện ảnh Việt Nam công bố "không cấp phép phổ biến" trong nước. Cũng chính vì lý do này, phim đã bỏ quốc gia Việt Nam khi trình chiếu thế giới.

Nội dung

Câu chuyện lấy bối cảnh vào năm 2001 khi Việt Nam đang cấm hôn nhân cùng giới, Nam và Việt là hai thợ mỏ thiếu niên sinh sống ở một vùng nông thôn của Việt Nam. Cả hai đã có mối quan hệ tình cảm với nhau nhưng điều này lúc bấy giờ được xem là trái pháp luật. Là thợ mỏ nên Nam và Việt phải thường xuyên sinh sống trong điều kiện ngột ngạt nằm sâu trong lòng đất. Chính vì những điều này, Nam đã quyết định rời khỏi Việt Nam thông qua các thùng container và rời xa tình yêu đích thực của mình. Nhưng trước khi rời đi, Nam có những bí ẩn cần phải được giải quyết khi bố, một người lính trong Quân đội nhân dân Việt Nam, đến khi hy sinh, ông cũng không biết rằng mình đã có một đứa con trai. Thông qua những tìm kiếm, Nam dần phát hiện ba mình đã hy sinh khi tiến về biên giới Campuchia thông qua những giấc mơ của mẹ và những ký ức đầy mơ hồ.

Diễn viên

• Phạm Thanh Hải vai Nam
• Đào Duy Bảo Định vai Việt
• Nguyễn Thị Nga vai bà Hoa, mẹ của Nam
• Lê Viết Tụng vai ông Ba, người bạn của ba Nam

Theo chia sẻ trên Đài phát thanh quốc tế Pháp, các diễn viên trong phim hầu hết đều là diễn viên không chuyên, tuy nhiên, lại có câu chuyện tương đồng với nhân vật. Điển hình như việc người thủ vai cựu chiến binh là ông Lê Viết Tùng, một người lính cách mạng tham gia Chiến tranh Việt Nam hay mẹ của Nam trong phim đã là một người phụ nữ có chồng là liệt sĩ.

Sản xuất

Phát triển

Bộ phim bắt đầu được lên kế hoạch từ tháng 1 năm 2020, chỉ vài tháng sau khi Trương Minh Quý chuyển đến Pháp du học và hoàn thành bộ phim tài liệu dài tập The Treehouse. Trong dự án, anh cùng Bianca Balbuena và Bradley Liew – hai nhà sản xuất Epicmedia Productions hợp tác làm việc cùng nhau khi đã là đồng nghiệp được 20 năm. Khi xây dựng kịch bản, anh khẳng định rằng, bộ phim không "nói về đất nước" và mà "góc nhìn của một nghệ sĩ về đất nước". Trong chia sẻ vào tháng 12 năm 2020 tại Liên hoan phim quốc tế Rotterdam, Quý đã chia sẻ thảm kịch về 39 người Việt Nam cố gắng di cư vào châu Âu và những hoàn cảnh khó khăn của họ chính là một trong các nguyên nhân để anh đã ra đời một tác phẩm mang đậm lịch sử, văn hóa và thuộc về Việt Nam. Anh khẳng định trong lúc vụ tại nạn xảy ra, bản thân anh cũng đang sinh sống tại châu Âu và một sự trùng hợp khác là chiếc container chứa 39 người Việt đã từng bị mắc kẹt tại Bỉ trước khi được vận chuyển sang Anh thì anh cũng từng sinh sống tại Bỉ trước khi đến Pháp. Anh cho rằng, cảm giác khi biết được chuyện này "rất phức tạp". thế=Các công nhân đang khai thác than đá.|nhỏ|235x235px|Các công nhân đang khai thác than đá, một trong những chủ đề chính của bộ phim. Tuy nhiên, khi được hỏi về chủ đề chính trong phim thì anh cho rằng, thảm kịch về 39 người Việt Nam chết ở Anh không phải là chủ đề chính mà đó chính là chủ đề khai thác than và đồng tính. Lý do nó được lựa chọn là bởi vì anh mong muốn dùng nó như một phép ẩn dụ cho việc đi sâu vào ký ức, lịch sử và mở rộng từ đó. Đồng thời, lý do lựa chọn chủ đề đồng tính là do đạo diễn cũng là một người đồng tính. Phim sau đó cũng đã được Quỹ Hubert Bals cam kết hỗ trợ phát triển.

Ghi hình

Phim được thực hiện ghi hình bằng phim nhựa 16 mm và được tài trợ bởi hàng loạt Quỹ điện ảnh trên thế giới như Quỹ tiếng nói và phát triển dự án Hubert Bals, Quỹ sản xuất hình ảnh Purin, Quỹ điện ảnh Học viện MPA APSA, Quỹ phát triển chương trình hỗ trợ Talents Tokyo Next Masters, Hỗ trợ sản xuất Visions Sud Est, Quỹ Điện ảnh Thế giới, Quỹ hợp tác Sản xuất Đông Nam Á IMDA, Quỹ Hợp tác Phát triển Sản xuất Quốc tế & Hỗ trợ Công ty Normandy, Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF), Hỗ trợ Điện ảnh Thế giới CNC, Chương trình Hợp tác Sản xuất NFF + HBF, Quỹ Hợp tác sản xuất FDCP Asean (ACOF) và Quỹ Hợp tác Sản xuất TFL. Các cảnh quay của phim được cho là ghi hình tại Bắc Bộ, Tây Nguyên rồi khu vực Nam Bộ của Việt Nam Đây là bộ phim Việt Nam đầu tiên lọt vào vòng chọn chính thức tại Cannes. Khi ra mắt tại Cannes, Trương Minh Quý cũng sẽ trở thành đạo diễn có quốc tịch Việt Nam đầu tiên có phim được chính thức chọn tranh giải tại Liên hoan phim Cannes. Trong thời điểm này, vào ngày 11 tháng 5, Pyramide International chính thức công bố một đoạn video ngắn giới thiệu về bộ phim. Phim được dự kiến khởi chiếu trên thế giới vào ngày 22 tháng 5. Liên hoan phim quốc tế Singapore... Ngoài ra, bộ phim cũng được phát hành lần đầu ở Bắc Mỹ thông qua Liên hoan phim quốc tế Toronto trong chương trình Wavelengths, và được lựa chọn trình chiếu trong Chương trình chiến của Liên hoan phim New York. Tại Liên hoan phim MAMI Mumbai 2024, phim đã được lựa chọn tham gia tranh cử trong hạng mục Điện ảnh Thế giới.

Khi bộ phim được đề cử Cannes, Cục Điện ảnh Việt Nam đã thông tin bộ phim đã bị cấm phổ biến tại Việt Nam. Lý do không được nêu ra cụ thể. Tuy nhiên, trên Screen International lại cho rằng bộ phim bị cấm chiếu vì "cái nhìn u ám, bế tắc" về đất nước và con người Việt Nam. Chính vì lý do bộ phim bị cấm phổ biến, công ty Lagi có trụ sở tại Việt Nam đã rút khỏi danh sách các đơn vị sản xuất để có thể trình chiếu phim tại Liên hoan phim Cannes mà không qua kiểm duyệt tại Việt Nam. Trước thông tin này, đạo diễn Quý có chia sẻ thêm, "Tôi hy vọng một ngày nào đó mọi người có thể thấy bộ phim là sự thể hiện nhẹ nhàng và đầy cảm xúc về những gì đang diễn ra trên đất nước của một nhà làm phim Việt".

Đón nhận

Đánh giá

Đăng tải trên Sortiraparis, bộ phim được cho là táo bạo khi khám phá mối liên kết giữa một cá nhân và một lịch sử chưa giải quyết, giữa hiện thực và dư âm của nó kéo dài đến ngày nay. Đạo diễn Thierry Frémauxgiám đốc Institut Lumière của Liên hoan phim Cannes đã ca ngợi và cho biết Liên hoan phim sẽ chào đón bộ phim của Quý. Đăng tải trên South China Morning Post, nhà báo James Mottram đã ca ngợi sự đặt tên kết hợp giữa "Việt" và "Nam" như một sự đồng cảm, đại diện cho sự tàn phá của chiến tranh mà người Việt Nam phải gánh chịu. Mottram đã ca ngợi anh áp dụng cách mô tả tâm linh như đạo diễn người Thái Apichatpong Weerasethakul như cảnh tượng hai người yêu nhau trần truồng trên đống than; cảnh tượng tàn thuốc dựng đứng cạnh một ngôi mộ; người tị nạn đi qua sông cùng tài sản họ nằm trôi nổi trong túi nhựa;... Anh ca ngợi phim đã thành công thể hiện sự dũng cảm về nỗi thống khổ mà một dân tộc phải chịu đựng.

Giải thưởng

Tranh cãi

Bị cấm phát hành

Theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, phim Việt Nam phải xin phép để được dự thi quốc tế. Đến ngày 9 tháng 5, ông Vi Kiến ThànhCục trưởng Cục Điện ảnh ra thông cáo tuyên bố từ chối cấp phép cho bộ phim.