✨Tranh Hàng Trống

Tranh Hàng Trống

nhỏ|Tranh thờ Ngũ Hổ Tranh Hàng Trống một trong những dòng tranh dân gian Việt Nam được làm chủ yếu tại phố Hàng Nón, Hàng Trống của Hà Nội xưa. Hàng Trống xưa kia thuộc đất cũ của thôn Tự Tháp, tổng Tiền Túc (sau đổi thành Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương, nay thuộc quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Phố Hàng Trống nằm kề các phố Hàng Nón, Hàng Hòm, Hàng Quạt... là nơi chuyên sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ nhất là đồ thờ như: tranh thờ, trống, quạt, lọng, cờ... Dòng tranh này hiện nay gần như đã bị mai một hết, chỉ còn lưu giữ trong các viện bảo tàng. Chính vì vậy, những nghệ nhân vẽ tranh Hàng Trống giảm hẳn. Hiện, chỉ còn duy nhất nghệ nhân [Lê Đình Nghiên] còn gắn bó với nghệ thuật tranh Hàng Trống và những nét tinh hoa của dòng tranh đó

Sơ lược

Dòng tranh này cũng như các dòng tranh phổ biến khác đều có hai dòng tranh chính là tranh thờ và tranh Tết. Nhưng chủ yếu là tranh thờ dùng trong sinh hoạt tín ngưỡng phục vụ đền phủ của Đạo giáo nhất là tranh thờ của Đạo Mẫu (Mẫu Liễu Hạnh ở phủ Giầy, Nam Định), như tranh Tứ Phủ cộng đồng, Bà chúa thượng ngàn, Mẫu Thoải, Ngũ Hổ, Ông Hoàng cưỡi cá, cưỡi ngựa, cưỡi rắn, Ông Hoàng Mười, Bà Chúa Ba, Đức Thánh Trần... rất đẹp. Loại tranh này thường được các cụ chạm bằng vàng hay bạc thật dát mỏng. Tranh Tết thì Chúc phúc, Tứ quý,...

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng có lẽ dòng tranh Hàng Trống xuất hiện từ khoảng thế kỷ 16 và thịnh nhất vào khoảng cuối thế 19, đầu thế kỷ 20 và sau đó dần suy tàn. Và chịu ảnh hưởng rõ rệt của các luồng tư tưởng, văn hoá, tôn giáo, của vùng miền, các dân. Là kết quả của sự giao thoa tinh hoa giữa Phật giáo, Nho giáo; giữa loại hình tượng thờ, điêu khắc ở đình chùa với những nét đẹp trong sinh hoạt văn hoá hằng ngày.

Dòng tranh Hàng Trống thực sự phát triển cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX nhưng tới thế kỷ 20 dòng tranh này bắt đầu suy tàn, nhất là kể từ sau kết thúc kháng chiến chống Mỹ hầu như các nhà làm tranh đều giải nghệ. Nhiều nhà làm tranh còn đốt bỏ hết những dụng cụ làm tranh như ván, bản khắc, một phần do thú chơi tranh của người Hà Nội đã đổi khác, một phần do việc làm tranh không có thu nhập cao nên nhiều người đã chuyển nghề.

Đặc điểm

giữa|nhỏ|281x281px|Tứ bình [[tranh tố nữ]]

Cách in ấn và vẽ

Tranh Hàng Trống sử dụng kỹ thuật nửa in nửa vẽ, tranh chỉ in ván nét lấy hình, còn màu là thuốc nước, tô bằng bút lông mềm rộng bản, một nửa ngọn bút chấm màu, còn nửa ngọn bút kia chấm nước lã, tô tranh theo kỹ thuật vờn màu.

Tranh chỉ có một bản đen đầu tiên, sau khi in thì tranh được tô màu lại bằng tay. Từ các bản khắc gốc, những bức tranh đã được in ra, bằng mực Tàu mài nguyên chất. Sau đó là công đoạn bồi giấy. Tùy thuộc từng tranh cụ thể mà có tranh chỉ bồi một lớp, có tranh lại phải bồi đến 2 hay 3 lớp giấy. Khi hồ đã khô thì mới có thể vẽ màu lại. Có khi phải mất đến 3, 4 ngày mới hoàn thành một bức tranh.

Tranh được in trên giấy dó bồi dày hay giấy báo khổ rộng. Có những tranh bộ khổ to và dài, thường bồi dày, hai đầu trên dưới lồng suốt trục để tiện treo, phù hợp với kiểu kiến trúc nhà cao, cửa rộng nơi thành thị.

Ván khắc được làm bằng gỗ lồng mực hoặc gỗ thị. Mực in truyền thống dùng bằng những chất liệu dân dã nhưng cầu kỳ và tinh xảo trong chế tác.

Màu sắc và cách tạo màu

nhỏ|Tranh thờ Hoàng Hổ (Hổ vàng) Tranh dùng các gam màu chủ yếu là lam, hồng đôi khi có thêm lục, đỏ, da cam, vàng... Tỷ lệ được tạo không hề đúng với công thức chuẩn mà chỉ để cho thật thuận mắt và ưa nhìn.

Tranh Hàng Trống được tô màu bằng bút lông và phẩm nhuộm nên màu sắc đậm đà hơn tranh Đông Hồ.

Đề tài nội dung và thể thức tranh

Đề tài của tranh rất phong phú nhưng chủ yếu là tranh thờ như: Hương chủ, Ngũ hổ, Độc hổ, Sơn trang, Ông Hoàng Ba, Ông Hoàng Bảy, Phật Bà Quan Âm... Ngoài ra cũng có những bức tranh chơi như các bộ Tứ Bình (4 bức) hoặc Nhị bình (2 bức). Tứ bình thì có thể là tranh Tố nữ, Tứ dân (ngư, tiều, canh, mục) hoặc Tứ quý (Bốn mùa). Tứ bình còn có thể trình bày theo thể liên hoàn rút từ các truyện tích như Nhị độ mai, Thạch Sanh, Truyện Kiều. Nhị bình thì vẽ những đề tài như "Lý ngư vọng nguyệt" (Cá chép trông trăng) hoặc "Chim công múa" có tính cách cầu phúc, thái bình. Những bức về đề tài dân dã như cảnh "Chợ quê" hay "Canh nông chi đồ" cũng thuộc loại tranh Hàng Trống.

👁️ 84 | ⌚2025-09-16 22:26:27.834
QC Shopee
Nguyễn Kim Nguyễn Kim
ATADI _ Đặt vé máy bay trực tuyến giá rẻ ATADI _ Đặt vé máy bay trực tuyến giá rẻ
GOTADI – Vé máy bay giá rẻ, uy tín GOTADI – Vé máy bay giá rẻ, uy tín
Tranh Hàng Trống Tranh Hàng Trống
nhỏ|Tranh thờ Ngũ Hổ **Tranh Hàng Trống** một trong những dòng tranh dân gian Việt Nam được làm chủ yếu tại phố Hàng Nón, Hàng Trống của Hà Nội xưa. Hàng Trống xưa kia thuộc
Tranh Hàng Trống Tranh Hàng Trống
nhỏ|Tranh thờ Ngũ Hổ **Tranh Hàng Trống** một trong những dòng tranh dân gian Việt Nam được làm chủ yếu tại phố Hàng Nón, Hàng Trống của Hà Nội xưa. Hàng Trống xưa kia thuộc
Tranh tố nữ Tranh tố nữ
thế=Tố Nữ Đồ(素女圖)(tranh Đông Hồ thời Nguyễn)|Tố Nữ Đồ, 4 thiếu nữ [[áo dài|áo ngũ thân thời Nguyễn (tranh Hàng Trống thời Nguyễn).]] **Tố nữ đồ** (Hán tự: 素女圖) thuộc thể loại tranh Tứ Bình
Tranh tố nữ Tranh tố nữ
thế=Tố Nữ Đồ(素女圖)(tranh Đông Hồ thời Nguyễn)|Tố Nữ Đồ, 4 thiếu nữ [[áo dài|áo ngũ thân thời Nguyễn (tranh Hàng Trống thời Nguyễn).]] **Tố nữ đồ** (Hán tự: 素女圖) thuộc thể loại tranh Tứ Bình
Tranh hang động Tranh hang động
nhỏ|phải|Tranh hang động tại [[Lascaux]] nhỏ|Di tích khảo cổ [[Sigiriya tại Sri Lanka]] **Tranh hang động** là các bức tranh vẽ trong hang động hay trên các thành và trần đá, thường có niên đại
Tranh Hòn Trống Mái mạ vàng - Quà lưu niệm Hạ Long Tranh Hòn Trống Mái mạ vàng - Quà lưu niệm Hạ Long
Hòn Trống Mái là một trong những hình ảnh biểu tượng cho Vịnh Hạ Long. Với ý nghĩa đó, các nghệ nhân của Golden Gift Việt Nam đã tạo nên bức Tranh Hòn Trống Mái
Tranh in giấy dó - Tranh Gà trống Từ Bi Hồng - Tranh gà Đại cát trên giấy dó - Tranh giấy dó Tranh in giấy dó - Tranh Gà trống Từ Bi Hồng - Tranh gà Đại cát trên giấy dó - Tranh giấy dó
BỘ SƯU TẬP TRANH GÀ TRỐNG TỪ BI HỒNG IN TRÊN GIẤY DÓ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM Kích thước: 20x40cm, 20x60cm; 25x50cm, 25x70cm, 30x60cm, 30x80cm (Lưu ý: sản phẩm chỉ gồm tranh in
hoa ta - Combo 5 Thiệp Tranh Dân Gian Việt Nam - Xen Kẽ Size - Đông Á Danh Hoạ hoa ta - Combo 5 Thiệp Tranh Dân Gian Việt Nam - Xen Kẽ Size - Đông Á Danh Hoạ
- Combo 5 Thiệp Tranh Dân Gian Việt Nam - Xen Kẽ Size - Tranh dân gian Việt Nam - Tranh Hàng Trống - Kích thước thiệp: 11×16 cm, 10x22 cm, 22x10 cm - Chất
Hình tượng con ngựa trong nghệ thuật Hình tượng con ngựa trong nghệ thuật
**Hình tượng con ngựa trong nghệ thuật** là hình ảnh của con ngựa trong nghệ thuật, ngựa là chủ đề khá quen thuộc trong văn học, âm nhạc, hội họa, điêu khắc, kiến trúc, chúng
Hình tượng hổ trong nghệ thuật Hình tượng hổ trong nghệ thuật
phải|nhỏ|401x401px|"Hổ tọa" tác phẩm của Kishi Chikudo khoảng đầy thế kỷ XIX **Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của loài người.
Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng
Sách Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng ------------ Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Trong “Làm chủ nghệ thuật bán hàng”, giúp bạn tìm ra rất nhiều câu trả lời mà trong công việc bán
Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng
Sách Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng ------------ Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Trong “Làm chủ nghệ thuật bán hàng”, giúp bạn tìm ra rất nhiều câu trả lời mà trong công việc bán
Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng
Sách Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng ------------ Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Trong “Làm chủ nghệ thuật bán hàng”, giúp bạn tìm ra rất nhiều câu trả lời mà trong công việc bán
Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng
Sách Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng ------------ Làm Chủ Nghệ Thuật Bán Hàng Trong “Làm chủ nghệ thuật bán hàng”, giúp bạn tìm ra rất nhiều câu trả lời mà trong công việc bán
(bộ 3 cuốn truyện tranh nằm trong danh sách bán chạy nhất của New York Times) BIG NATE - HG Books (bộ 3 cuốn truyện tranh nằm trong danh sách bán chạy nhất của New York Times) BIG NATE - HG Books
BIG NATE là bộ truyện tranh của nhà văn Mỹ Lincoln Peirce xoay quanh cậu bé Nate Wright, từ chuyện gia đình, bè bạn đến trường lớp cùng ti tỉ những rắc rối hề hước
SÁCH: Trải nghiệm khách hàng xuất sắc (DV) SÁCH: Trải nghiệm khách hàng xuất sắc (DV)
TRẢI NGHIỆM KHÁCH HÀNG XUẤT SẮC Phần I: Năng lực cạnh tranh chính trong thời đại số Tìm hiểu những nội dung mà các cá nhân và doanh nghiệp cần tư duy lại, nhận thức
TRẢI NGHIỆM KHÁCH HÀNG XUẤT SẮC_SGB - Năng lực cạnh tranh chính trong thời đại số TRẢI NGHIỆM KHÁCH HÀNG XUẤT SẮC_SGB - Năng lực cạnh tranh chính trong thời đại số
TRẢI NGHIỆM KHÁCH HÀNG XUẤT SẮC_SGB ------------ Trải Nghiệm Khách Hàng Xuất Sắc Ngoài kinh nghiệm thực tế và kiến thức về quản trị nói chung và quản trị trải nghiệm khách hàng nói riêng,
Phố Hàng Trống Phố Hàng Trống
**Hàng Trống** là một tuyến phố cổ thuộc quận Hoàn Kiếm, chạy từ cuối phố Hàng Gai đến giữa phố Lê Thái Tổ. Phố Hàng Trống có chiều dài 396 mét. ## Lịch sử Theo
Combo Quản Trị Rủi Ro Ngân Hàng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu + Phân Tích Hiệu Năng Hoạt Động Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam (Bộ 2 Cuốn) _KT Combo Quản Trị Rủi Ro Ngân Hàng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu + Phân Tích Hiệu Năng Hoạt Động Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam (Bộ 2 Cuốn) _KT
Combo Quản Trị Rủi Ro Ngân Hàng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu + Phân Tích Hiệu Năng Hoạt Động Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam (Bộ 2 Cuốn) Như chúng ta đã biết, “các
Combo Quản Trị Rủi Ro Ngân Hàng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu + Phân Tích Hiệu Năng Hoạt Động Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam (Bộ 2 Cuốn) _KT Combo Quản Trị Rủi Ro Ngân Hàng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu + Phân Tích Hiệu Năng Hoạt Động Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam (Bộ 2 Cuốn) _KT
Combo Quản Trị Rủi Ro Ngân Hàng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu + Phân Tích Hiệu Năng Hoạt Động Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam (Bộ 2 Cuốn) Như chúng ta đã biết, “các
Combo 2Q: 12 Tuyệt Kỹ Bán Hàng+ Marketing Căn Bản /Cẩm Nang Kinh Doanh / Phát Triển Lãnh Đạo Doanh NGhiệp Tự Thân / Đột Phá Quy Trình Quản Trị và Nâng Tầm Dịch Vụ Combo 2Q: 12 Tuyệt Kỹ Bán Hàng+ Marketing Căn Bản /Cẩm Nang Kinh Doanh / Phát Triển Lãnh Đạo Doanh NGhiệp Tự Thân / Đột Phá Quy Trình Quản Trị và Nâng Tầm Dịch Vụ
1. 12 Tuyệt Kỹ Bán Hàng CHÀO MỪNG BẠN ĐẾN VỚI THẾ GIỚI MỚI CỦA CÔNG VIỆC BÁN HÀNG! Trong tương lai, ngày càng nhiều người sẽ kiếm được nhiều tiền hơn và có được
Combo 2Q: 12 Tuyệt Kỹ Bán Hàng+ Marketing Căn Bản /Cẩm Nang Kinh Doanh / Phát Triển Lãnh Đạo Doanh NGhiệp Tự Thân / Đột Phá Quy Trình Quản Trị và Nâng Tầm Dịch Vụ Combo 2Q: 12 Tuyệt Kỹ Bán Hàng+ Marketing Căn Bản /Cẩm Nang Kinh Doanh / Phát Triển Lãnh Đạo Doanh NGhiệp Tự Thân / Đột Phá Quy Trình Quản Trị và Nâng Tầm Dịch Vụ
1. 12 Tuyệt Kỹ Bán Hàng CHÀO MỪNG BẠN ĐẾN VỚI THẾ GIỚI MỚI CỦA CÔNG VIỆC BÁN HÀNG! Trong tương lai, ngày càng nhiều người sẽ kiếm được nhiều tiền hơn và có được
Kệ Hàng Trống - Đứt Gãy Chuỗi Cung Ứng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu Kệ Hàng Trống - Đứt Gãy Chuỗi Cung Ứng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu
Kệ Hàng Trống - Đứt Gãy Chuỗi Cung Ứng Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu Khủng hoảng chuỗi cung ứng đang đến hồi khốc liệt. Những sản phẩm bạn yêu thích không còn xuất hiện
Vườn hoa Hàng Trống Vườn hoa Hàng Trống
Một phần của vườn hoa **Vườn hoa Hàng Trống** là một vườn hoa tại số 42 Nhà Chung, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đây là một vườn hoa được hoàn thành và chính thức đưa
Vườn hoa Hàng Trống Vườn hoa Hàng Trống
Một phần của vườn hoa **Vườn hoa Hàng Trống** là một vườn hoa tại số 42 Nhà Chung, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đây là một vườn hoa được hoàn thành và chính thức đưa
Cạnh tranh (kinh doanh) Cạnh tranh (kinh doanh)
**Cạnh tranh** kinh tế là sự ganh đua giữa các chủ thể kinh tế (nhà sản xuất, nhà phân phối, bán lẻ, người tiêu dùng, thương nhân...) nhằm giành lấy những vị thế tạo nên
Truyện tranh Truyện tranh
**Truyện tranh** hay **mạn họa** là một phương tiện được sử dụng để diễn đạt ý tưởng bằng hình ảnh, thường kết hợp với văn bản hoặc thông tin hình ảnh khác. Thông thường, nó
Truyện tranh Truyện tranh
**Truyện tranh** hay **mạn họa** là một phương tiện được sử dụng để diễn đạt ý tưởng bằng hình ảnh, thường kết hợp với văn bản hoặc thông tin hình ảnh khác. Thông thường, nó
Chiến tranh Pháp – Phổ Chiến tranh Pháp – Phổ
**Chiến tranh Pháp – Phổ** (19 tháng 7 năm 1870 – 28 tháng 1 năm 1871), thời hậu chiến còn gọi là **chiến tranh Pháp – Đức** (do sự kiện thống nhất nước Đức ở
Ngân hàng Anh Ngân hàng Anh
**Thống đốc và Đồng sự của Ngân hàng Anh** (Governor and Company of Bank of England) là tên gọi đầy đủ của **Ngân hàng Anh** – ngân hàng trung ương của Vương quốc Liên hiệp
Ngân hàng Anh Ngân hàng Anh
**Thống đốc và Đồng sự của Ngân hàng Anh** (Governor and Company of Bank of England) là tên gọi đầy đủ của **Ngân hàng Anh** – ngân hàng trung ương của Vương quốc Liên hiệp
Chiến tranh Lạnh Chiến tranh Lạnh
**Chiến tranh Lạnh** (1947-1991, tiếng Anh: **Cold War**) là chỉ đến sự căng thẳng địa chính trị và xung đột ý thức hệ đỉnh điểm giữa hai siêu cường (đứng đầu và đại diện hai
Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan
**Chiến tranh Liên Xô tại Afghanistan**, hay còn được gọi là **Xung đột Afghanistan - Liên Xô** và **Chiến tranh Afghanistan** là cuộc xung đột kéo dài 10 năm giữa các lực lượng quân sự
Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan
**Chiến tranh Liên Xô tại Afghanistan**, hay còn được gọi là **Xung đột Afghanistan - Liên Xô** và **Chiến tranh Afghanistan** là cuộc xung đột kéo dài 10 năm giữa các lực lượng quân sự
Chiến tranh biên giới Việt – Trung 1979 Chiến tranh biên giới Việt – Trung 1979
**Chiến tranh biên giới 1979**, hay thường được gọi là **Chiến tranh biên giới Việt – Trung năm 1979**, là một cuộc chiến ngắn nhưng khốc liệt giữa Trung Quốc và Việt Nam, diễn ra
Chiến tranh giữa các vì sao Chiến tranh giữa các vì sao
**_Chiến tranh giữa các vì sao_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Star Wars_**) là loạt tác phẩm hư cấu sử thi không gian của Mỹ sáng tạo bởi George Lucas, tập trung chủ yếu vào một
Công ước Genève về đối xử nhân đạo với tù binh, hàng binh chiến tranh Công ước Genève về đối xử nhân đạo với tù binh, hàng binh chiến tranh
**Công ước Genève về đối xử nhân đạo đối với tù binh, hàng binh chiến tranh** là công ước về các quy tắc mà các nước đã phê chuẩn hoặc chưa phê chuẩn được khuyến
Công ước Genève về đối xử nhân đạo với tù binh, hàng binh chiến tranh Công ước Genève về đối xử nhân đạo với tù binh, hàng binh chiến tranh
**Công ước Genève về đối xử nhân đạo đối với tù binh, hàng binh chiến tranh** là công ước về các quy tắc mà các nước đã phê chuẩn hoặc chưa phê chuẩn được khuyến
Chiến tranh Ả Rập – Israel 1948 Chiến tranh Ả Rập – Israel 1948
**Chiến tranh Ả Rập – Israel năm 1948**, được người Do Thái gọi là **Chiến tranh giành độc lập** và **Chiến tranh giải phóng**, còn người Palestine gọi là **al Nakba** (tiếng Ả Rập: النكبة,
Hãng hàng không Hãng hàng không
thumb|Bức áp phích [[quảng cáo dịch vụ bưu phẩm hàng không hàng tuần từ Deutsche Lufthansa, Syndicato Condor và Deutsche Zeppelin Reederei của Đức vào thập niên 1930.]] **Hãng hàng không** là một công ty
Tranh tráng gương bán nguyệt - tranh pha lê trang trí phòng khách, phòng làm việc Tranh tráng gương bán nguyệt - tranh pha lê trang trí phòng khách, phòng làm việc
Những năm gần đây dòng tranh tráng gương là một xu thế mới rất được ưa chuộng. Tranh tráng gương của xưởng em được in trực tiếp trên nền gỗ phủ mica siêu bền phủ
(HCM)Tranh treo tường trang trí cửu ngư bên núi trang trí phòng khách kèm đinh treo (HCM)Tranh treo tường trang trí cửu ngư bên núi trang trí phòng khách kèm đinh treo
Tranh treo tường trang trí núi non hùng vĩ 1 - Kích thước của tranh : Size 1 :50x70cmx 1 tấm +35x50x2 tấm Size 2 :60x80cm x 1 tấm +40x60x2 tấm - Chất liệu :
Chiến tranh Iran – Iraq Chiến tranh Iran – Iraq
**Chiến tranh Iran – Iraq**, hay còn được biết đến với những tên gọi **Chiến tranh xâm lược của Iraq** (جنگ تحمیلی, _Jang-e-tahmīlī_), **Cuộc phòng thủ thần thánh** (دفاع مقدس, _Defa-e-moghaddas_) và **Chiến tranh Cách
Ngựa trong chiến tranh Ngựa trong chiến tranh
upright|Một kỵ sĩ trên lưng ngựa nhỏ|phải|Một con ngựa kéo hạng nặng, có thể dùng để tải pháo **Ngựa** là động vật được sử dụng nhiều nhất trong cuộc chiến, nhất là chiến tranh thời
Chiến tranh Minh – Thanh Chiến tranh Minh – Thanh
**Chiến tranh Minh – Thanh** hoặc **Người Mãn Châu xâm lược Trung Quốc** (1618–1683) là thời kỳ dài của lịch sử khi người Mãn Châu (Nữ Chân) từng bước xâm lấn và chinh phục lãnh